Diolch i grŵp y Torïaid am gyflwyno'r cynnig hwn. Mae'r cynnig yn hollol iawn yn y modd y mae'n ceisio atal y defnydd o blastigion ac allforio cynhyrchion plastig, yn hytrach na rhai o'r gwelliannau sydd i'w gwneud i'r cynnig, sy'n ceisio awgrymu mai ailgylchu yw'r ateb i broblem gorddefnyddio plastig. Ni ddylem gael ein cyflyru i gredu bod deunydd y gellir ei ailgylchu neu ddeunydd sy'n fioddiraddiadwy yn iawn i'w ddefnyddio. Er mwyn bioddiraddio, mae angen aer a dŵr ar y deunydd, ac nid yw'n eu cael os caiff ei ddal o dan dunelli o wastraff arall mewn safleoedd tirlenwi. Mae ailgylchu ei hun yn defnyddio cryn dipyn o ynni. Ystyrir yn aml bod rhywbeth a wneir o ddeunydd sydd wedi'i ailgylchu 100 y cant wedi'i ailgylchu yn gwbl ecogyfeillgar, ac eto mae'n bosibl y gall fod angen defnyddio mwy o ynni i'w weithgynhyrchu na'r hyn sydd ei angen i greu'r cynnyrch gwreiddiol. Dylid newid y labeli i adlewyrchu'n fwy cywir beth yw cyfanswm cost amgylcheddol plastigion—wedi'u hailgylchu neu fel arall.

Yn nodweddiadol, mae gwelliant Llafur yn llongyfarch ei hun yn hytrach na meddwl am syniadau ychwanegol i symud y ddadl yn ei blaen, ac mae cyfyngu ar y defnydd o blastigion yn ymrwymiad llawer mwy cyfyngedig ar ran Llywodraeth Cymru nag awgrym y cynnig gwreiddiol i wahardd y cynhyrchion plastig mwyaf diangen sy'n achosi llawer iawn o niwed. Y prif reswm pam ein bod wedi allforio gwastraff plastig i wledydd eraill yw oherwydd treth tirlenwi'r UE, a oedd yn gosod ardoll ar bob tunnell o wastraff a anfonir i safleoedd tirlenwi, heb wneud unrhyw ymdrech i sicrhau bod dim ohono'n cael ei ailgylchu mewn gwirionedd. O ganlyniad, yn lle anfon ein sbwriel i safleoedd tirlenwi neu i'n ffatrïoedd ailgylchu ein hunain, fe'i hanfonwyd i Tsieina a lleoedd eraill. Ni ystyriwyd cost amgylcheddol cludo'r cyfan yr holl ffordd, er ei bod yn enfawr. Ond mae wedi caniatáu i'r UE a Llywodraeth Cymru hawlio buddugoliaeth fod eu rheolau wedi arbed tunelli o sbwriel rhag mynd i safleoedd tirlenwi. Yn hytrach, mae'n gorwedd ar ffurf mynyddoedd enfawr o wastraff nad yw'n cael ei ailgylchu a heb wneud unrhyw beth i leihau'r galw am greu plastig newydd. Mae cyfarwyddeb yr UE wedi costio'n ddrud iawn i'r amgylchedd byd-eang, ac yn lle hynny, i bob pwrpas, mae wedi arwain at greu safleoedd tirlenwi yn Tsieina a llefydd tebyg. Yn synhwyrol, mae'r gwledydd hynny bellach yn dechrau dweud wrth wledydd fel ni am drin ein sbwriel ein hunain yn hytrach na'i ddympio arnynt hwy. Mae cyfarwyddeb tirlenwi'r UE yn enghraifft berffaith o'r union fath o rinwedd dwyllodrus a niweidiol sy'n arwydd y dylai Llywodraeth Cymru a phawb arall ei osgoi er mwyn y blaned a phob peth byw arni.

Byddaf yn cefnogi cynnig y Ceidwadwyr, ond rwy'n meddwl y dylid rhoi mwy o bwysau ar weithgynhyrchwyr a chynhyrchwyr sy'n defnyddio plastig i roi'r gorau i wneud hynny. Pam y dylai'r cyhoedd neu awdurdodau lleol—sy'n cael eu hariannu gan arian cyhoeddus—dalu am brosesu gwastraff a gynhyrchir yn unswydd i helpu cynhyrchwyr i werthu eu cynnyrch? Yn aml, nid oes dewis gan y defnyddiwr ond derbyn llawer o blastig nad oes arnynt mo'i angen na'i awydd. Pam y dylent orfod ariannu'r gwaith o'i brosesu wedyn? Pe gosodid ardoll neu rwymedigaeth ar archfarchnadoedd a gweithgynhyrchwyr i gymryd y plastig y maent yn ei greu yn ôl, a thalu'r gost ailgylchu neu waredu o ganlyniad i hynny, efallai y byddent yn meddwl ddwywaith cyn ei orfodi ar ddefnyddwyr yn y lle cyntaf.

A pham fod rhaid gwneud popeth o blastig? Gellir creu popeth fwy neu lai y gellir ei greu o blastig o ddeunyddiau eraill—deunyddiau y gellid eu tyfu yng Nghymru a darparu cnwd ychwanegol o arian i ffermwyr Cymru. Oes, weithiau mae angen i weithgynhyrchwyr ddiogelu eu cynnyrch wrth ei gludo, ond maent yn gwneud llawer gormod ohono—er enghraifft, poteli inc sy'n cael eu cau mewn plastig trwchus iawn ar ôl iddynt fod yn ei werthu am ddegawdau heb fawr o ddeunydd pacio. Efallai y gallai'r Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Materion Gwledig archwilio a herio gweithgynhyrchwyr ac archfarchnadoedd i egluro eu penderfyniadau ynglŷn â'u defnydd o blastigion.

Ond mae'n ymwneud â mwy na'r deunydd pecynnu a'r eitemau a restrir yng nghynnig y Ceidwadwyr yn unig—ac rwy'n cefnogi pob un ohonynt. Defnyddir plastigion hefyd mewn cerbydau ac offer cartref—mae'r rhestr yn gwbl ddiddiwedd. Mae gan rai eitemau broses sefydledig ar gyfer gwaredu ac ailgylchu'r cydrannau plastig, ond mae angen i lywodraethau ar y ddwy ochr i'r ffin ac ar draws y byd annog pobl i beidio â defnyddio plastig yn gyffredinol. Felly, yn olaf, er bod awgrymiadau cynnig y Ceidwadwyr yn ddechrau da iawn, mae angen ymagwedd gydgysylltiedig tuag at y defnydd o blastig i ymdrin â'i holl ffynonellau, a dileu'r defnydd ohono'n gyfan gwbl yn y pen draw. Diolch.