Diolch yn fawr, Lywydd. A gaf fi ddechrau drwy ddiolch i Siân a Suzy am gyflwyno'r ddadl hon heddiw, a chaniatáu i ni hel atgofion—aneglur, rhaid i mi gyfaddef—am y trafodaethau rhwng Wynford Vaughan-Thomas a Gwyn Alf Williams ar hanes Cymru y bydd llawer ohonom yn eu cofio o'r 1980au ac y cyfeiriwyd atynt mor aml y prynhawn yma, ac mae'r ffaith eu bod wedi cael sylw'n dangos yn glir yr effaith a gafodd y rhaglen honno yn arbennig, a'r ddau unigolyn hynny, ar ein dealltwriaeth ni o'n hanes.

Ar y dechrau, gallaf gadarnhau y bydd y Llywodraeth yn cefnogi'r cynnig heddiw. Fodd bynnag, defnyddiaf y cyfle hwn i egluro cynlluniau ar gyfer y cwricwlwm newydd ac i edrych ar yr heriau o ddiffinio un hanes Cymru a amlinellir yn y cynnig. Yn gyntaf, bydd yr Aelodau'n ymwybodol fod dimensiwn Cymreig a phersbectif rhyngwladol yn hanfodol i bob un o'r chwe maes dysgu a phrofiad yn y cwricwlwm newydd. Mae'r cwricwlwm newydd—Vikki, gallaf roi sicrwydd pendant i chi—wedi'i gynllunio gan y proffesiwn addysgu ar gyfer y proffesiwn addysgu a phlant Cymru, ac mae wedi cynnwys y rhai sy'n gweithio yn ein hysgolion arbennig gyda rhai o'r plant gyda'r anghenion mwyaf difrifol—cwricwlwm a fydd yn gynhwysol ac yn hygyrch—ac rwy'n falch o ddweud ei fod wedi cael llawer iawn o gefnogaeth gan addysgwyr mewn ysgolion arbennig. Credant fod y cwricwlwm newydd hwn yn rhoi mwy fyth o gyfleoedd i'r plant a'r bobl ifanc y maent yn gweithio gyda hwy.

Nawr, ni ddylai dadansoddi, deall a chwestiynu hunaniaeth a hanes rhywun fel dinesydd Cymru, a'r berthynas honno â gweddill yr ynysoedd hyn ac yn wir, â'r byd, fod yn gyfyngedig i wers hanes. Mae thema ac egwyddor arloesol 'cynefin' yn un sy'n rhedeg drwy bob un o'r meysydd dysgu a phrofiad drafft. Y cynefin yw'r man lle rydym yn teimlo ein bod yn perthyn, lle mae'r bobl a'r tirlun o'n cwmpas yn gyfarwydd, a'r golygfeydd a'r synau'n gysurus o gyfarwydd. Nid dim ond lle mewn ystyr ffisegol neu ddaearyddol yw cynefin. Mae'n lle hanesyddol, diwylliannol a chymdeithasol sydd wedi siapio ac sy'n parhau i siapio'r gymuned y mae'n bodoli ynddi, ac o'r mannau hynny, byddwn yn disgwyl i ddysgwyr wybod a deall eu cymunedau, eu cenedl a'r byd. Felly, er enghraifft, bydd dysgwyr yn dysgu am Robert Recorde yn y maes dysgu a phrofiad mathemateg, bydd iaith a hanes llenyddol Cymru yn y ddwy iaith yn cael sylw yn y maes dysgu a phrofiad ieithoedd, llenyddiaeth a chyfathrebu, ac mewn technoleg gwyddoniaeth, bydd dysgwyr yn archwilio sut y mae daearyddiaeth Cymru, ei hadnoddau, ei gweithlu—y rhai a aned yma yng Nghymru a'r rhai a ddewisodd wneud eu cartref yma yng Nghymru—yn llywio gweithgarwch gwyddonol a diwydiant technolegol y wlad. Ond wrth gwrs, mae egwyddor cynefin yn golygu y bydd gan ddysgwyr fannau cychwyn gwahanol ar gyfer gwerthfawrogi hanesion a straeon Cymru. Ac rwyf am—ac mae hi wedi gadael ei sedd—rwyf am bwysleisio i Delyth mai hanesion a straeon yw'r rhain yn wir, nid un naratif nac un stori genedlaethol.

Nawr, fel y clywsom, eleni mae'n gan mlynedd ers y terfysgoedd hil yng Nghaerdydd, y Barri a Chasnewydd. Mae'n rhan o'n hanes sydd wedi cael ei diystyru'n aml, ac rwy'n llongyfarch myfyrwyr Prifysgol Caerdydd sydd wedi bod yn trydar ar ffurf newyddion byw o'r terfysgoedd hynny. Mae'n bennod sy'n herio'r hunaniaeth sydd gennym weithiau fel cymuned, fel cenedl, ac felly mae'n bwysig i unrhyw astudiaeth o hanes Cymru.

Nawr, efallai fod rhai yn y Siambr hon yn gwybod bod gennyf ddiddordeb personol yn hanes Cymru-America. Mae'n adlewyrchu stori fy nheulu fy hun, pan benderfynodd fy nhad-cu, a enwyd ar ôl Gerallt Gymro, gyfnewid pyllau glo sir Gaerfyrddin am rai Gorllewin Virginia. Felly, rwyf wedi nodi gyda diddordeb fod S4C ar hyn o bryd yn ailddangos rhaglen Dr Jerry Hunter ar y cysylltiadau rhwng Cymru a'r fasnach gaethweision yn America. Yn rhy aml, gallwn fod yn euog o gydnabod cyfraniad cadarnhaol Cymru a phobl Cymru i Ogledd America drwy'r rheini a lofnododd y datganiad o annibyniaeth yn unig, a'r rhai a sefydlodd sefydliadau Yale a Brown, ac rydym yn falch—fe ddylem fod yn falch o'r cyflawniadau hynny ac maent yn werth eu hastudio—ond—