Part of the debate – Senedd Cymru am 6:40 pm ar 19 Mehefin 2019.
Diolch, Llywydd. Mewn datganiad bythefnos yn ôl fe ddywedais i, er gwaethaf yr estyniad pellach i broses erthygl 50, nad ydym ni damaid yn agosach at ddod o hyd i ffordd ymlaen ar ymadawiad y Deyrnas Unedig o'r Undeb Ewropeaidd. Mae Llywodraeth y Deyrnas Unedig wedi methu â delifro ar y mater pwysicaf oll yn ein hanes mewn cyfnod o heddwch, ac wedi methu gwella'r rhaniadau yn ein cymdeithas. Yn 2016, yn dilyn blynyddoedd o gyni llethol gan Lywodraeth Geidwadol San Steffan, roedd sawl un yn ein cymdeithas yn teimlo eu bod yn cael eu gadael ar ôl, a'u hanghofio, gan y rhai sydd â chyfrifoldeb i amddiffyn y bobl mwyaf agored i niwed.
Yn ôl rhai, ymgyrch y refferendwm yn dilyn hynny oedd y digwyddiad democrataidd mwyaf yn ein hanes, ond dyma'r digwyddiad a achosodd y mwyaf o raniadau, hefyd. Fe gafodd y rhaniadau a oedd eisoes yn bodoli eu porthi gan yr ymgyrch 'ymadael', a oedd yn ceisio perswadio etholwyr mewn unrhyw ffordd bosib y byddai ymadael â'r Undeb Ewropeaidd yn datrys y problemau yn ein cymdeithas. Roedd hon yn ymgyrch a gafodd ei hadeiladu ar ddelweddau effeithiol ond gwbl ddisylwedd, fel 'taking back control'. Fyddwn ni ddim yn gweld y Deyrnas Unedig yn cael £350 miliwn yr wythnos, fel cafodd ei honni; i'r gwrthwyneb, mae'r ymgais aflwyddiannus i gyflawni Brexit eisoes wedi costio biliynau o bunnoedd—punnoedd y gellid bod wedi'u gwario ar ysbytai, ysgolion a gwasanaethau cyhoeddus hanfodol eraill, ac wedi eisoes arwain at economi sy'n dipyn yn llai na'r hyn y byddem ni wedi'i weld fel arall.
Fe honnwyd y byddai cytundeb masnach rydd gyda'r Undeb Ewropeaidd gyda'r hawsaf yn hanes dynoliaeth i'w gytuno, ond doedd hynny ddim yn wir. Dŷn ni wedi cael ein llethu mewn trafodaethau sydd wedi profi pa mor anghywir oedd y camargraff bod yr Undeb Ewropeaidd ein hangen ni yn fwy nag ydym ni eu hangen nhw. Dydyn ni ddim wedi hyd yn oed dechrau eto ar drafodaethau go iawn gyda rhannau eraill o'r byd, a dydy Liam Fox ddim hyd yn oed wedi medru sicrhau y bydd gyda ni unrhyw beth yn debyg i'r un mynediad at gwledydd fel Canada a Japan, lle rŷn ni'n manteisio ar hyn o bryd ar gytundeb masnach rydd drwy'r Undeb Ewropeaidd. Yn y cyfamser, mae mwy a mwy o dystiolaeth yn codi o hyd sy'n dangos y bydd unrhyw fath o Brexit yn niweidiol ac y bydd Brexit heb gytundeb yn drychinebus.