Part of the debate – Senedd Cymru am 6:43 pm ar 19 Mehefin 2019.
Wrth inni nesáu at ymyl y clogwyn cyntaf ym mis Mawrth buom yn trafod goblygiadau gadael heb gytundeb ar sail ein dealltwriaeth o'r dystiolaeth a'r graddau y gallai llywodraethau, y sector preifat a'r gymdeithas ddinesig ehangach geisio lliniaru'r effeithiau hynny. Mae dadansoddiad Llywodraeth y DU ei hun yn amcangyfrif y byddai economi'r DU rhwng 6.3 y cant a 9 y cant yn llai yn y tymor hir mewn senario 'dim bargen'. Yn frawychus, mae'r ffigur cychwynnol ar gyfer Cymru cymaint ag 8.1 y cant yn llai, ac nid yw'r ffigurau hynny hyd yn oed yn cyfrif unrhyw amharu yn y tymor byr a fyddai'n debygol o waethygu effeithiau senario 'dim bargen' yn ddifrifol.
Mae Mark Carney, llywodraethwr Banc Lloegr, wedi rhybuddio y gallai prisiau bwyd godi'n barhaol, ac mae Consortiwm Manwerthu Prydain yn amcangyfrif y gallai teuluoedd yn y pen draw dalu £1,000 y flwyddyn yn ychwanegol am eu siopa. Mae Cymdeithas y Gwneuthurwyr a Masnachwyr Moduron yn dweud bod Brexit 'dim bargen' yn gamblo gyda busnesau, bywoliaeth a swyddi pobl eraill. Byddwn dan anfantais, a chaiff hynny effaith ar benderfyniadau busnes a phenderfyniadau buddsoddi yn y dyfodol. Rwy'n siŵr y bydd y farn honno'n taro tant gyda gweithwyr modurol ledled Cymru. Gallwn fynd ymlaen.
Rwy'n gwybod nad yw arweinwyr yr ymgyrch dros 'adael' yn hoffi arbenigwyr a thystiolaeth, ond mae gennym ddewis. Gallwn wrando ar asesiadau rhesymol yn seiliedig ar y ffaith y byddai gadael heb gytundeb yn rhoi diwedd ar fasnachu diffrithiant, neu fel Plaid Brexit, gallem roi ein bysedd yn ein clustiau a dweud wrthym ein hunain fod adegau da ar fin dod i'n rhan. Lywydd, mae'n rhyfeddol a dweud y gwir, er gwaethaf y dystiolaeth sydd gennym am oblygiadau llym Brexit 'dim bargen', fod gennym y cynnig hwn ger ein bron heddiw, yn gwneud yr un honiadau di-sail a gamwerthwyd i'r cyhoedd yn ystod y refferendwm yn 2016. Mae'n syndod, a dweud y gwir, mai newydd daro Mandy Jones y mae fod yna broblemau enfawr wrth geisio trafod yr anawsterau sy'n ein hwynebu wrth inni edrych ar Brexit.
Mae'r Llywodraeth yn gwrthod y cynnig hwn a galwaf ar y Cynulliad i wneud hynny hefyd. Nid oes neb yn gwadu'r ffaith bod mwyafrif yng Nghymru wedi pleidleisio dros adael yr Undeb Ewropeaidd. Ceisiodd llawer ohonom ddod o hyd i ffordd o adael yr UE a oedd yn parchu canlyniad y refferendwm heb ddinistrio ein heconomi. Nododd Llywodraeth Cymru ein hymagwedd yn 'Diogelu Dyfodol Cymru' a manteisiodd ar bob cyfle i gyflwyno ein hachos sy'n seiliedig ar dystiolaeth i Lywodraeth y DU a'r UE. Ond yn yr un modd nad oes neb yn amau canlyniadau'r refferendwm, does bosibl nad oes neb yn credu bod y rhai a bleidleisiodd dros adael yr UE yn gwneud hynny gan ddymuno chwalu'r economi yn y ffordd y byddai canlyniad 'dim bargen' yn ei wneud. Ni wnaeth neb ddadlau o blaid gadael heb gytundeb, ni wnaeth neb bleidleisio o blaid gadael heb gytundeb, nid oes mandad i adael heb gytundeb.
Mae'r Cynulliad Cenedlaethol, ynghyd â Senedd yr Alban, wedi gwrthod canlyniad 'dim bargen'. Mae mwyafrif yr Aelodau Seneddol hefyd yn parhau i bleidleisio yn erbyn gadael heb gytundeb dro ar ôl tro. Mae'r rhai sy'n parhau i anwybyddu realiti canlyniadau trychinebus Brexit 'dim bargen' yn gweithredu'n ddiofal gyda bywoliaeth ein dinasyddion a'u diogelwch yn y dyfodol. Ni fydd Llywodraeth Cymru yn cynnig gwelliannau i'r cynnig hwn. Mynegwyd safbwynt y Llywodraeth yn glir yn y cynnig a basiwyd bythefnos yn ôl.
Mae datblygiadau diweddar yn yr ornest i fod yn arweinydd nesaf y Torïaid wedi cadarnhau ein safbwynt ymhellach, sef y bydd Prif Weinidog Ceidwadol y Deyrnas Unedig, naill ai drwy fwriad neu drwy ddiffyg, yn mynd â'r DU tuag at ganlyniad 'dim bargen'. Yn wyneb y dewis syml hwnnw rhwng 'dim bargen' trychinebus neu'n aros yn yr UE, rydym yn bendant yn cefnogi 'aros' ac rydym yn parhau i alw ar y Senedd i gymryd rheolaeth ar y broses hon a deddfu ar gyfer refferendwm fel modd o aros yn yr Undeb Ewropeaidd.