Part of the debate – Senedd Cymru am 5:46 pm ar 26 Mehefin 2019.
Cytunaf yn llwyr fod pwysau gwirioneddol a heriau gwirioneddol, ond nid y sector addysg uwch yn unig, o gofio pwnc y ddadl hon, sy'n eu hwynebu.
Mae'r diwygiadau radical y mae'r Llywodraeth hon a arweinir gan Lafur Cymru wedi'u rhoi ar waith mewn ymateb i adolygiad Diamond yn radical a byddant yn creu setliad ariannu cryf a chynaliadwy. Bydd y dull radical a blaengar hwn hefyd yn golygu bod myfyrwyr yn cael gwell cefnogaeth. Felly, gwrandawsom ar bryderon myfyrwyr ynghylch costau byw, ac felly ni fydd y wlad gyntaf yn Ewrop i ddarparu cymorth ar gyfer costau byw sy'n gyfwerth mewn grantiau a benthyciadau i israddedigion amser llawn a rhan-amser, gan ein bod wedi gwrando, wedi clywed ac wedi gweithredu.
Ac er bod Llywodraeth y DU wedi torri'n ôl ar grantiau i fyfyrwyr Lloegr, mae Cymru wedi symud ymhellach ac wedi sicrhau cymorth i fyfyrwyr o gartrefi ar incwm aelwydydd is, ac mae hyn hefyd yn iawn. Mae gan Lywodraethau Llafur record anrhydeddus o ehangu addysg uwch, agor sefydliadau newydd, sefydlu'r Brifysgol Agored a gwella mynediad i bobl o bob cefndir. Ac yma yng Nghymru, gyda'r gyfres barhaus o ddiwygiadau Diamond, rydym yn parhau â'r llwybr a'r traddodiad radicalaidd hwnnw.
Ond wrth gwrs, i ymateb i ymyriad Helen Mary, rhaid inni hefyd gydnabod bod pwysau gwirioneddol o fewn y sector, yn enwedig y pryderon ynghylch colli swyddi a chynaliadwyedd rhai sefydliadau, ac mae hynny'n ofid mawr i lawer. Ond mae hefyd yn iawn fod Llywodraeth Cymru wedi galw ar brifysgolion Cymru i ddod yn gyflogwyr cyflog byw, a hoffwn bwysleisio hynny'n fawr.
Felly, Weinidog, hoffwn ofyn pa sylwadau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cyflwyno i staff sefydliadau ac undebau llafur ynghylch effaith y colli swyddi a gyhoeddwyd gan sefydliadau yng Nghymru. Ac o ran y goblygiadau a ragwelwyd yn sgil Brexit i sefydliadau addysg uwch Cymru, yn enwedig Brexit 'dim bargen' trychinebus, pa gymorth y mae Llywodraeth Cymru wedi'i roi ar waith i gefnogi sefydliadau drwy'r cyfnod anodd hwn i'r sector ac o ganlyniad, i economi Cymru?