Part of the debate – Senedd Cymru am 5:06 pm ar 2 Gorffennaf 2019.
Diolch. Rwy'n ddiolchgar iawn i'r holl Aelodau sydd wedi gwneud cyfraniadau diddorol a defnyddiol iawn yn ystod y ddadl heddiw. Fy ngobaith mewn gwirionedd yw y bydd Llywodraeth y DU yn rhoi'r gorau i ystyried datganoli'r doll teithwyr awyr fel rhywbeth i'w wrthsefyll, ond yn hytrach yn gweithio gyda ni i greu cyfleoedd nid yn unig ar gyfer economi Cymru ond hefyd ar gyfer de-orllewin Lloegr a'r DU gyfan, gan nad oes unrhyw dystiolaeth i awgrymu y byddai datganoli'r doll teithwyr awyr yn rhoi maes awyr Bryste o dan anfantais mewn unrhyw ffordd ac roedd y Pwyllgor Materion Cymreig yn gwbl glir ynglŷn â hynny.
Er bod y manteision i Gymru yn glir, gallai datganoli'r doll i Gymru yn y pen draw helpu i leihau'r tagfeydd maes awyr yn ne-orllewin Lloegr, gan wneud defnydd mwy effeithlon o gapasiti presennol rhedfeydd a meysydd awyr ledled y DU. Mae ehangu capasiti meysydd awyr yn amlwg yn hanfodol ar gyfer ffyniant tymor hwy y DU.
Gan droi at rai o'r cyfraniadau penodol, roedd pryder, yn naturiol, ynghylch argyfwng yr hinsawdd, ac er mwyn mynd i'r afael ag argyfwng yr hinsawdd rydym ni wedi derbyn argymhelliad Pwyllgor y DU ar y Newid yn yr Hinsawdd sef gostyngiad o 95 y cant yng Nghymru ac rydym ni'n bwriadu deddfu i'r perwyl hwnnw. Mae hyn yn cynrychioli cyfraniad teg Cymru at ymrwymiad y DU o dan gytundeb Paris ac mae'n dangos ein hymrwymiad i fynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd. Ym mis Mawrth, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru 'Ffyniant i Bawb: Cymru Carbon Isel', sy'n cynnwys proffiliau allyriadau manwl, fesul sector, a 100 o bolisïau a chynigion i sicrhau Cymru carbon isel. A bydd hyn yn ein harwain at ein targed allyriadau yn 2020 ac yn gosod y sylfaen ar gyfer mwy o ymdrechion yr ydym yn dechrau eu creu. Mae'n bwysig cydnabod, rwy'n credu, a rhoi'r mater yn ei gyd-destun, oherwydd bod y ffigurau diweddaraf, o 2016-17, yn amcangyfrif bod cyfanswm yr allyriadau sy'n deillio o hedfan cenedlaethol a rhyngwladol yng Nghymru yn 0.22 y cant o gyfanswm yr allyriadau yng Nghymru. Mae hefyd yn bwysig cydnabod bod gwaith ymchwil a wnaed yn annibynnol yn dangos y byddai arbedion carbon o ran allyriadau oherwydd y traffig ar y ffordd i Faes Awyr Bryste.
Rwy'n cydnabod bod llawer o ddiddordeb a brwdfrydedd o ran sut y gallai Llywodraeth Cymru geisio defnyddio'r pwerau hyn yn y dyfodol, ond yn ystod y ddadl hon ac yn ystod y trafodaethau yr ydym yn eu cael ar hyn, ac yn ystod y dystiolaeth yr oeddwn yn falch o'i rhoi i'r Pwyllgor Materion Cymreig, roeddwn yn gwbl glir ynghylch peidio â nodi'n union beth y byddem yn bwriadu ei wneud â hynny, oherwydd mae pwynt pwysig o egwyddor yn hyn o beth, a chredaf fod Alun Davies yn ei grynhoi'n berffaith, sef nad mater i Lywodraeth y DU yw penderfynu a yw'n datganoli pwerau i Gymru neu beidio drwy farnu ar sut y gellid defnyddio'r pwerau hynny ymhen amser. Dylai wneud y penderfyniad ynghylch a ddylid datganoli'r pwerau neu beidio yn ôl ei deilyngdod yn unig, a dyna pam nad wyf wedi rhoi llawer o fanylion am hynny yn y ddadl heddiw. Fodd bynnag, wrth gwrs, byddai'n destun ymgynghoriad llawn ag unigolion â diddordeb, gyda busnesau, gyda'r sector twristiaeth, ac, wrth gwrs, byddai cyd-Aelodau eisiau ddweud eu dweud.
O ran y gost, ni fyddai unrhyw gost i Lywodraeth y DU. Byddai arian Llywodraeth Cymru yn cael ei ostwng yn gyfatebol i addasiad i'r grant bloc i gyfrif am golli refeniw y DU. Mae hyn yn debygol o fod yn cyfateb yn y lle cyntaf i swm y refeniw toll teithwyr awyr a gynhyrchir yng Nghymru, ac mae'r amcangyfrifon diweddaraf gan Gyllid a Thollau Ei Mawrhydi ar gyfer 2017-18 yn dangos bod refeniw toll teithwyr awyr yng Nghymru tua £9 miliwn. Felly, does dim gobaith o gwbl iddo fod y math o beiriant pres y mae Michelle wedi awgrymu y gallai fod. Mewn gwirionedd, mae ein diddordeb ni yma mewn gwirionedd yn ymwneud â rhyddhau potensial y maes awyr.
Ni fydd unrhyw gostau gweinyddol i deithwyr chwaith. Fel gyda'r system bresennol o doll teithwyr awyr, y mae Cyllid a Thollau Ei Mawrhydi yn ei gweithredu, mae'n orfodol i gwmnïau awyrennau gyflwyno ffurflenni treth. O ran y gost i gwmnïau, yn eu tystiolaeth lafar i'r Pwyllgor Materion Cymreig, cadarnhaodd cwmnïau awyrennau, pe byddai costau gweinyddol ychwanegol yn deillio o ddatganoli, nad oedden nhw'n disgwyl i'r baich fod yn sylweddol nac yn barhaol, ac yn sicr ni fyddai'n eu rhwystro rhag defnyddio Maes Awyr Caerdydd.
Rwyf wedi croesawu'n fawr y gefnogaeth a'r consensws cryf a gawsom gan yr amryfal bleidiau yn ystod y ddadl hon, felly efallai y byddaf yn pwyso ar gyd-Aelodau am fwy o gefnogaeth drawsbleidiol ar fater cysylltiedig, a hynny yw, o ran cynllunio ar gyfer Prydain ar ôl Brexit, mae angen inni greu cyfleoedd i barhau a datblygu ein heconomi. Siaradodd Andrew R.T. Davies yn benodol am bwysigrwydd cysylltedd a rhan teithio awyr yn hynny. Gan fod 80 y cant o fasnach Cymru gyda marchnadoedd domestig y DU, mae gwella'r cysylltedd trafnidiaeth ledled y DU gyfan yn hanfodol bwysig i lwyddiant ein dyfodol, a dyna pam fod y llwybrau rhwymedigaeth gwasanaeth cyhoeddus hynny mor bwysig.
Yn rhan o'n gwaith cynllunio am fywyd ar ôl Brexit, fe wnaethom ni ddatblygu ac anfon ceisiadau cadarn yn seiliedig ar dystiolaeth at Lywodraeth y DU i'w cyflwyno i'r Comisiwn Ewropeaidd ar gyfer rhwydwaith newydd o wasanaethau awyr rhwymedigaeth gwasanaeth cyhoeddus domestig, ond mae Llywodraeth y DU, yn anffodus, yn rhwystro'r ceisiadau hyn, heb ddarparu unrhyw resymeg wirioneddol heblaw ei bod wrthi'n datblygu strategaeth hedfan newydd 2050, and mae hynny'n debygol o gymryd dwy neu dair blynedd cyn iddi ddod yn rhan o gyfraith y DU.
Nawr, swyddogaeth Llywodraeth y DU o ran rhwymedigaethau gwasanaeth cyhoeddus yw bod yn gyfrwng i drosglwyddo ein ceisiadau i Ewrop; nid oes ganddi unrhyw swyddogaeth arall yn y broses. Felly, mae sefyllfa San Steffan drwy rwystro datblygiad y llwybrau newydd hyn, ac felly, yn fwy cyffredinol, datblygiad y sector hedfan yng Nghymru, yn hynod o rwystredig, yn enwedig o'i hystyried ochr yn ochr â'i phenderfyniad, er enghraifft, i beidio ag ariannu'r system eGates yng Nghaerdydd gan eu hariannu ar yr un pryd mewn meysydd awyr rhanbarthol yn Lloegr sy'n cystadlu â ni, ac, wrth gwrs, gwrthod yn barhaus i ddatganoli'r doll teithwyr awyr i Gymru pan fo hynny eisoes wedi'i wneud ar gyfer Gogledd Iwerddon a'r Alban. Felly, byddwn yn croesawu cefnogaeth drawsbleidiol ar gyfer y rhwymedigaeth gwasanaeth cyhoeddus llwybrau awyr yr ydym ni wedi gofyn i Lywodraeth y DU eu datblygu ar ein rhan.
Ond i gloi, Llywydd, rwy'n ddiolchgar iawn, unwaith eto, i'm cyd-Aelodau am eu cyfraniadau ac i ddiolch ar goedd, unwaith eto, i'r Pwyllgor Materion Cymreig am ddarn o waith da a defnyddiol iawn. Diolch.