Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Os caf ddechrau drwy ddweud fy mod wedi gwneud jôc neu sylw ysgafn yn fy araith gyntaf am y loes rwy'n ei chael gartref gan fy mab ar fagloriaeth Cymru, sydd—nid wyf yn siŵr fod y jôc wedi gweithio'n dda iawn yn y Siambr. [Chwerthin.] Ond dyna'n union sut y bu i mi ymdrin â'r ymchwiliad, o'r safbwynt fy mod yn bryderus iawn am fagloriaeth Cymru ac yn teimlo'n eithaf negyddol amdani fel rhiant. Ond mae'n rhaid i mi ddweud nad oedd y dystiolaeth a gawsom yn cadarnhau hynny, mewn gwirionedd.

Un o'r pethau mwyaf pwerus i mi oedd pan aethom allan i'r ysgolion a siarad â'r bobl ifanc yn uniongyrchol. Euthum i Ysgol Uwchradd Crucywel—aeth Aelodau eraill i leoedd eraill—a'r hyn a wnaeth argraff fawr arnaf yn Ysgol Uwchradd Crucywel oedd nad oedd yr un o'r bobl ifanc yn dweud eu bod am i'r fagloriaeth ddod i ben, roedd gan bob un ohonynt bethau defnyddiol ac ystyrlon i'w dweud—ac rwy'n cydnabod bod gwahanol safbwyntiau mewn mannau eraill wrth gwrs, ond credaf mai'r hyn oedd yn amlwg yn Ysgol Uwchradd Crucywel oedd bod yr arweiniad ar fagloriaeth Cymru'n rhagorol yno. Mae ganddynt aelod penodol o staff sy'n amlwg yn frwdfrydig iawn am y cymhwyster a gallech weld y manteision a ddaeth yn sgil hynny i'r disgyblion. Ond y broblem yw nad oes gennym hynny ym mhobman. Ac ymwneud â hynny y mae'r adroddiad—ceisio sicrhau rhywfaint o gysondeb. Felly, credaf fod honno'n neges allweddol bwysig yn yr adroddiad. Rydym yn derbyn bod budd i'r cymhwyster hwn ond mae angen gwneud mwy o waith ar y ffordd y caiff ei gyflawni'n effeithiol ar draws Cymru ac rwy'n falch fod y Llywodraeth wedi derbyn yr argymhellion yn y ffordd y mae'r Gweinidog wedi gwneud.  

Os caf gyfeirio'n benodol at rai cyfraniadau unigol, siaradodd Suzy Davies am glywed yn uniongyrchol gan y bobl ifanc ac yn wir, fel y dywedodd, roedd yna safbwyntiau amrywiol, ac yn yr adroddiad a luniwyd gennym rwy'n gobeithio ein bod wedi ceisio ymateb i argymhellion sy'n mynd i'r afael â'r pryderon amrywiol a godwyd gan bobl ifanc ynghylch cysondeb, ynghylch pethau fel natur orfodol bagloriaeth Cymru. Hefin David, pan siaradoch chi, fe sonioch chi am y tensiwn sy'n bodoli rhwng rhoi rhyddid i addysgwyr proffesiynol a sicrhau cysondeb y ddarpariaeth. Yn ddiau, mae honno'n her ar draws y cwricwlwm cyfan yn y dyfodol, ond rwy'n gobeithio y bydd yr argymhellion a wnaethom ynghylch gwella addysg gychwynnol athrawon, datblygiad proffesiynol parhaus mewn perthynas â bagloriaeth Cymru, a'r canllawiau'n gyffredinol i nodi'n gliriach yr hyn a ddisgwylir, yn helpu i gyflawni hynny.  

A gaf fi ddiolch i Mark Reckless am ei gyfraniad meddylgar iawn i'r ddadl hon? Fel y dywedwch, fe ddechreuoch chi gyda'r pwyllgor pan lansiwyd yr ymchwiliad hwn gennym. Ni wnaethom gymryd tystiolaeth yn benodol ar y gymhariaeth uniongyrchol â Lloegr, felly ni wnaf sylwadau penodol ar hynny, ond hoffwn ddiolch i chi am gydnabod y dystysgrif her sgiliau, oherwydd roedd honno'n thema a ddaeth yn amlwg yn nhystiolaeth y bobl ifanc y siaradais â hwy, eu bod yn teimlo ei fod yn beth defnyddiol i'w wneud a'u bod hefyd yn teimlo bod y modd hwnnw o astudio'n apelio at brifysgolion, a dweud y gwir, fel ffordd fwy annibynnol o ddysgu.

Rwy'n derbyn, wrth gwrs, fod angen rhagor o esboniad ynglŷn â'r cymhwyster. Nid ein rôl ni fel pwyllgor mewn gwirionedd oedd ceisio nodi hynny'n fanwl yn yr adroddiad; roeddem yn canolbwyntio ar geisio gwneud argymhellion i wella'r modd o weithredu, ac fel y gwyddoch, gwnaethom argymhellion allweddol ynglŷn â gwella dealltwriaeth pawb, mewn gwirionedd—rhieni, disgyblion ac addysgwyr proffesiynol sy'n cyflwyno'r cymhwyster, ond prifysgolion a busnesau hefyd, yn bwysig iawn. A diolch ichi hefyd am dynnu sylw at y ffaith bod y Gweinidog wedi egluro, unwaith eto, nad yw bagloriaeth Cymru yn orfodol i rai ôl-16. Mae hynny'n ddefnyddiol iawn, oherwydd fel pwyllgor, roeddem yn teimlo'n glir iawn y dylai budd gorau'r unigolyn ifanc fod yn brif ystyriaeth.  

Os caf droi yn awr at gyfraniad Michelle Brown—[Torri ar draws.] Wel, ie. Roedd yn eithaf negyddol a dweud y gwir, ac mae'n rhaid imi ddweud—a dywedaf eto—fy mod wedi cychwyn yr ymchwiliad yn teimlo'n eithaf amheus—. Byddai'n braf pe baech yn gwrando ar yr ymateb, Michelle, ar ôl siarad yn y ddadl. Ar ôl cychwyn yr ymchwiliad yn teimlo'n negyddol iawn am fagloriaeth Cymru, nid oedd y dystiolaeth a gawsom yn ategu hynny, ac mae'r gwaith hwn yn mynd rhagddo. Nid oeddwn yn cydnabod chwaith yr hyn a ddywedodd Michelle Brown nad oes galw am y cymhwyster, gan fod hynny'n amlwg o siarad â phobl ifanc, a dywedodd rhai ohonynt wrthym na fyddent wedi llwyddo i gael eu derbyn i brifysgolion heblaw am fagloriaeth Cymru, am nad oedd gwneud tair safon uwch yn gweddu cystal iddynt, felly roeddent yn gwneud dwy safon uwch a bagloriaeth Cymru. Felly, credaf fod angen inni adeiladu ar y pethau cadarnhaol yn yr ymchwiliad.

Janet, unwaith eto, roeddech yn pryderu'n fawr am fagloriaeth Cymru ac wrth gwrs, cefnogodd y ddau Aelod o'r Ceidwadwyr Cymreig yr adroddiad hwn pan gyhoeddwyd yr adroddiad gennym, ac roedd yn adroddiad yn seiliedig ar dystiolaeth, felly o ran hynny, rwyf ychydig yn siomedig mewn gwirionedd eich bod wedi dod i'r casgliad a wnaethoch, ar ôl cefnogi.