Part of the debate – Senedd Cymru am 5:35 pm ar 3 Gorffennaf 2019.
Gadewch i mi ddweud, Darren, fy mod yn credu ei fod yn bwnc pwysig iawn, felly eich canmol ar hynny roeddwn i’n ei wneud, wyddoch chi? Ond dyna ni, nid ydych yn adnabod canmoliaeth pan fyddwch yn ei chlywed, felly—
Dylai’r ffaith bod pobl wedi mynd yn ddall wrth aros am driniaeth fod yn destun cywilydd mawr i'n gwlad. Felly, rwy'n croesawu'r ffaith bod Llywodraeth Cymru yn bwrw iddi i fuddsoddi yn y gwaith o drawsnewid gwasanaethau gofal llygaid.
Mae RNIB Cymru wedi croesawu’r mesurau newydd a fydd, am y tro cyntaf, yn caniatáu inni weld gwir faint yr heriau sy’n wynebu offthalmoleg yng Nghymru. Mae'r mesurau newydd a amlinellwyd gan y Gweinidog yn rhoi'r claf yn gyntaf o’r diwedd, gan roi blaenoriaeth i’r rhai sydd â’r angen mwyaf. Mater i’r byrddau iechyd yw cyflawni’r gwelliannau hyn yn awr a gwneud defnydd llawn o’r canllawiau newydd. Ac rwy’n gobeithio y bydd byrddau iechyd lleol yn cyflawni y tro hwn. Mae’r £7 miliwn a neilltuwyd ar gyfer y system ddigidol newydd ar gyfer gofal llygaid i’w groesawu’n fawr. Y gobaith yw y gall Llywodraeth Cymru wrthdroi'r duedd gyda phrosiectau TG yn y gorffennol a darparu'r system yn gyflym ac yn effeithlon. Pan fydd y system newydd ar waith gydag atgyfeiriadau uniongyrchol, dylem ddileu amseroedd aros hir am driniaeth. Tan hynny, mae'n rhaid i ni sicrhau bod y byrddau iechyd yn symleiddio’r broses atgyfeirio i'w gwneud mor effeithlon â phosibl. Bydd atgyfeiriadau cyflym yn helpu i gyflymu’r broses o wneud diagnosis a rhoi triniaeth ac yn sicrhau nad yw cleifion yn colli eu golwg oherwydd amseroedd aros hir.
Ond mae llawer mwy i'w wneud o hyd, ac mae prinder swyddogion adsefydlu ar gyfer pobl â nam ar eu golwg yn sicr yn creu risg i ddiogelwch pobl. Nid ydym yn cynnig y triniaethau gorau sydd ar gael, triniaethau a allai sicrhau nad yw cleifion yn colli eu golwg. Ac er y byddwn yn cefnogi gwelliant y Llywodraeth heddiw er mwyn cydnabod y cynnydd sy’n cael ei wneud, rwy’n annog y Gweinidog i sicrhau bod y cynllun cyflawni nesaf yn mynd i’r afael â diffygion o ran opsiynau triniaeth a chymorth. Edrychaf ymlaen at argymhellion y prif gynghorydd optometrig, a hynny'n gynt yn hytrach na’n hwyrach, rwy'n gobeithio. Gadewch i ni sicrhau nad oes unrhyw un arall yn colli eu golwg wrth aros am driniaeth a chymorth, gan na ddylai’r achos erchyll a ddisgrifiodd Angela Burns yn gynharach byth ddigwydd, a dylai roi cyfle i bawb ohonom ystyried faint o welliant sydd ei angen yng Nghymru. Diolch yn fawr.