Credaf fod hynny'n symud i ffwrdd o destun y cynnig, ond rydym yn defnyddio darparwyr y tu allan i'r gwasanaeth iechyd i ddal i fyny. Dyna a wnawn mewn amrywiaeth o feysydd er mwyn gwneud y defnydd gorau o gapasiti'r GIG, ond yr her yw, os defnyddiwn wasanaethau y tu allan i'r gwasanaeth iechyd gwladol, y realiti yw bod mwy o bobl yn aros yn hwy. Ac mewn gwirionedd, rhan o'r hyn yr ydym yn ceisio'i wneud yw cael mesur sy'n briodol yn glinigol ac sy'n dweud wrthym yn onest beth yw maint yr her sy'n ein hwynebu. Yna, mae angen inni fuddsoddi yn ein gwasanaeth, o ran diwygio'r system, ond hefyd y buddsoddiad wedi'i dargedu a gyhoeddais yn flaenorol, i wella capasiti lle bo angen er mwyn i'n system fod yn gytbwys, ac fel nad oes angen i ni wneud defnydd rheolaidd o wasanaethau y tu allan i'r gwasanaeth iechyd gwladol i wneud yn siŵr nad yw pobl yn aros yn rhy hir.

Cyhoeddais berfformiad yn erbyn y mesur newydd ym mis Mehefin eleni a byddaf yn parhau i adrodd yn ôl bob mis. Dengys y data fod dwy ran o dair o gleifion yr aseswyd eu bod ar y lefel uchaf o risg yn aros o fewn eu hamser targed neu o fewn 25 y cant i'r dyddiad, ac mae hynny'n dderbyniol yn glinigol yn ôl y clinigwyr sydd wedi cynllunio a threialu'r mesur newydd cyn imi wneud y penderfyniad i'w gyflwyno ar draws Cymru. Ac mae'r data'n taflu goleuni ar draws llwybr y claf ac yn dangos yn glir fod angen gwneud mwy o waith i wella gwasanaethau i gleifion newydd a chleifion sy'n dychwelyd.

Felly, mae byrddau iechyd wedi datblygu cynlluniau i wella eu sefyllfa, ac rwyf wedi darparu buddsoddiad wedi'i dargedu yn erbyn hynny i gefnogi datblygiad. A bydd y camau a gymerir ganddynt yn adeiladu ar y cynnydd a wnaed ers lansio 'Law yn llaw at iechyd' yn 2013. Mae ein dull o weithredu yn cyd-fynd ag egwyddorion gofal iechyd darbodus a'r cyfeiriad a amlinellais yn flaenorol yn 'Cymru Iachach'. Felly, bydd ffocws newydd a pharhaus ar ddarparu mwy o driniaeth a gofal yn y gymuned a gwneud gwell defnydd o optometryddion i sicrhau bod offthalmolegwyr yn rhydd i weld pobl y mae gwir angen iddynt eu gweld.

Mae ein gwasanaeth gofal llygaid yng Nghymru a ddarperir gan optometryddion yn arwain y ffordd yn y DU a chaiff ei gydnabod yn eang fel cam mawr ymlaen yn y ddarpariaeth o wasanaethau gofal llygaid sylfaenol ac mae wedi helpu i leihau'r ôl-groniad, ac mae mwy i'w wneud.  

Rwy'n tynnu tua'r terfyn, Lywydd, gan y gallaf weld bod y cloc wedi fy nhrechu. Dros y 12 mis nesaf, byddwn yn ystyried yn ofalus gyda phartneriaid pa gamau y dylem eu cymryd pan ddaw'r cynllun cyflawni ar gyfer gofal iechyd llygaid i ben. A bydd adolygu perfformiad yn erbyn y mesur newydd yn rhan bwysig o hynny. Mae llawer i'w wneud o hyd, ond gwnaed cynnydd gwirioneddol yng Nghymru ar ddarparu gwasanaethau gofal iechyd llygaid ac unwaith eto, hoffwn gydnabod cyfraniad gweithwyr iechyd proffesiynol ar draws gofal sylfaenol ac eilaidd oherwydd y ffordd y maent wedi cynllunio a chyflawni'r newid a wnawn yn awr yn y gwasanaethau. Hefyd, hoffwn ddiolch i bartneriaid, gan gynnwys cynrychiolwyr cleifion a'r trydydd sector, am yr her a'r cydweithio sy'n parhau i lywio ein dull o weithredu: mesurau newydd sy'n briodol yn glinigol a'r wlad gyntaf yn y DU i dargedu buddsoddiad sy'n helpu i ddiwygio'r system. Ac yn awr bydd gennym lawer mwy o onestrwydd a chraffu ar yr her sy'n ein hwynebu. Ein targed yn awr yw cyflawni.