Part of the debate – Senedd Cymru am 4:20 pm ar 16 Gorffennaf 2019.
Rwyf wedi drysu braidd o ran y ddeddfwriaeth egwyddorion amgylcheddol a llywodraethu. Crybwyllwyd hyn yn gynharach. Rwyf braidd yn siomedig, rwy'n credu—na, rwyf yn siomedig—fod Llywodraeth Cymru'n ymddangos yn dawedog neu'n annhebygol o geisio cyflwyno deddfwriaeth benodol ar lywodraethu amgylcheddol i Gymru. Mae'n ymddangos eich bod yn awgrymu efallai y buoch yn disgwyl i Lywodraeth y DU wneud hynny ar eich rhan, i ddechrau. Wrth gwrs, mae hynny'n mynd yn groes i'r hyn yr ydym ni wedi bod yn ei glywed gan y Llywodraeth hyd yn hyn, oherwydd rydym ni wedi cael gwybod bod y sefyllfa o ran polisi amgylcheddol yng Nghymru yn wahanol iawn, iawn, yn dra gwahanol—mae'r ddeddfwriaeth a'r dyletswyddau sydd gennym ni sy'n deillio o Ddeddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016, o Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015, yn rhoi Cymru mewn lle tra gwahanol i weddill y DU, ac yn arbennig i Loegr, yn yr hyn sydd ei angen arnom ni o ran egwyddorion amgylcheddol a llywodraethu ac mewn unrhyw ddulliau atebolrwydd ar ôl Brexit.
Nawr, wrth gwrs, rydym ni i gyd yn cofio y cafodd Cyfoeth Naturiol Cymru ei greu yn ateb pwrpasol yng Nghymru i anghenion Cymru. Mae eich Llywodraeth eich hun ar hyn o bryd yn ystyried cael arolygiaeth gynllunio annibynnol i Gymru oherwydd yr ymwahanu polisi rhwng Cymru a Lloegr sy'n golygu bod angen corff Cymreig unigryw. Fy mhryder i yw bod atodi Cymru mewn modd ôl-weithredol i ddeddfwriaeth y DU ynglŷn â, neu gynigion ynglŷn â swyddfa gwarchod yr amgylchedd yn mynd yn groes, yn amlwg, i hynny. Gallaf ddeall y rhesymeg dros gael corff llywodraethu i'r DU gyfan, gan efelychu, i bob pwrpas, yr hyn sydd gennym ni eisoes ar lefel yr UE—ac mae gennyf rywbeth i'w ddweud am hynny hefyd, fel y gallwch chi ddychmygu—ond nid wyf yn argyhoeddedig y byddai'r math hwnnw o ymagwedd yn seiliedig ar bartneriaeth gydradd ac, wrth gwrs, byddai'n golygu bod angen i bob gweinyddiaeth ddatganoledig ddod ynghyd i drafod. Ac, o'm dealltwriaeth i, nid oes awydd am hynny yn yr Alban ar hyn o bryd. Felly, mae'n debygol y bydd gennym ni gorff ar gyfer Cymru a Lloegr yn y diwedd, ac mae RSPB Cymru a sefydliadau eraill wedi ei gwneud hi'n glir mewn tystiolaeth i'r Pwyllgor Amgylchedd mai dyna fyddai'r sefyllfa waethaf i fod ynddi, oherwydd, fel y gwelsom ni mewn cyd-destunau eraill, eu pryder nhw yw y byddem yn debygol o weld canolbwyntio gwaith ble mae'r mwyaf o adnoddau ac, yn eu geiriau nhw, mae hynny'n fwyaf tebygol o fod yn Lloegr. Felly, a ydych chi'n cydnabod y risg honno, pe baem ni'n cael corff i Gymru a Lloegr yn y diwedd? Ac a fydd unrhyw drefniant hwyr gyda Lloegr—oherwydd, wrth gwrs, mae deddfwriaeth y DU eisoes ar ei hynt drwy San Steffan—yn parchu datganoli a chyfraith bresennol Cymru mewn difrif, ac onid oes peryg y cawn ni yn y pen draw, felly, y ddarpariaeth fwyaf sylfaenol bosib?