Part of the debate – Senedd Cymru am 4:09 pm ar 16 Gorffennaf 2019.
Efallai y gallaf wahodd y Prif Weinidog, yn gyntaf oll, i gynnal dadl efallai ar ein rhaglen ddeddfwriaethol rywbryd, dim ond i brofi bod un mewn gwirionedd, ac wrth gwrs mae sawl cyhoeddiad polisi wedi bod ers hynny.
Diolch ichi am eich datganiad, fodd bynnag. Fe wnaethoch chi ddechrau drwy ddweud
'Fe fyddwn yn gyrru ymlaen gyda mesurau pwysig ym meysydd addysg...a thrafnidiaeth'.
Felly, mae'n debyg mai fy nghwestiwn cyntaf yw pam nad ydych chi'n cyflwyno Deddf newydd i ddisodli'r Mesur Teithio gan Ddysgwyr (Cymru) 2008, sydd wedi chwythu ei blwc, yn anad dim er mwyn diogelu amcanion eich strategaeth ar gyfer cael miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050, nad yw wedi ei adlewyrchu mewn mannau eraill yn y cyhoeddiad yr ydych chi wedi'i wneud heddiw. Ond o leiaf byddai hynny'n un ffordd o sicrhau bod addysg cyfrwng Cymraeg ar gael i bob oedran.
Diolch am gydnabod gwaith y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol yn eich datganiad, a'i waith ar offerynnau statudol, ond gobeithiaf eich bod yn cydnabod hefyd y rhwystredigaeth a leisiwyd gan y pwyllgor hwnnw o ran y diffyg cyfle i graffu yn ystod y broses honno yn ystod hanes offeryn statudol Brexit. Ni fydd hynny, gobeithio, yn ymdreiddio i unrhyw brosesau pellach y gallem ddod ar eu traws pan ddaw'n fater o allu craffu.
Rwy'n gwybod y bydd Aelodau'n siomedig gyda'r oedi yn y Bil amaethyddiaeth a fydd yn cael ei lunio yma yng Nghymru. Nid wyf eisiau trafod hynny'n benodol, ond cofiwch, Aelodau, y cyflwynwyd hynny inni fel rheswm dros dderbyn y Bil cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar y pryd, pan fydd deddfwriaeth sylfaenol bob amser yn well. Nawr, mae deddfwriaeth sylfaenol yn well, ond mae angen iddi fod yn swyddogaethol, felly a wnewch chi roi syniad inni, Prif Weinidog, o ba mor 'fframweithiol' y mae eich deddfwriaeth sylfaenol yn debygol o fod o ran cymeriad? Rydym ni eisoes wedi gorfod ymdrin â chryn dipyn o Filiau diffygiol yn y Cynulliad hwn, felly rwy'n edrych am sicrwydd yr ymchwilir yn drwyadl i bob Bil ymlaen llaw gydag eglurder llwyr ar gysyniadau allweddol, canlyniadau disgwyliedig a gweithredu, gyda dim ond materion technegol gwirioneddol yn cael eu cyfeirio at is-ddeddfwriaeth. Roedd hi'n hurt fod yr isafswm pris alcohol ar goll o'r Bil isafswm pris alcohol, ac ni ddylai Aelodau fod yn barod i dderbyn deddfwriaeth mor annatblygedig o'r fath yn y dyfodol.
Gobeithio na welwn ni ddim byd tebyg yn y Bil cwricwlwm ac asesu. Mae Llywodraeth Cymru yn ymwybodol bod rhai pryderon gweddilliol o hyd ynglŷn â sut i droi'r maes profiad dysgu yn brofiad addysgu go iawn, felly byddai gennyf i ddiddordeb os oes gennych chi unrhyw fanylion am sut yr eir i'r afael â hynny yn y Bil hwnnw. Bwriad y ddeddfwriaeth hon yw galluogi newid enfawr sydd wedi'i anelu at ddiddymu neu o leiaf at wyrdroi'r hanes diweddar o dangyflawni, ac rydym ni'n cydnabod bod angen i rywbeth newid, ond ar y ddeddfwriaeth hon byddwn yn effro iawn i'r ffaith ei bod hi'n gwbl hanfodol peidio rhoi cyfle i gelu pethau neu i guddio. Felly, a fydd y Bil yn nodi sut y caiff ysgolion eu dwyn i gyfrif?
Ac yna, yn olaf, Prif Weinidog—a diolch, Llywydd—am y ddau Fil Addysg, ond am bob Bil, mewn gwirionedd: Biliau drafft. Rydym ni'n hoffi'r rheini yn y Cynulliad hwn, felly a wnewch chi gadarnhau mai'r peth arferol nawr yw inni dderbyn mesurau drafft i graffu arnyn nhw cyn cyflwyno papurau gwyrdd yn ffurfiol? Diolch.