Mae Llywodraeth Cymru a'r Cynulliad Cenedlaethol hwn yn gwrthod ymadawiad heb gytundeb. Mae unrhyw olwg resymegol ar y ffeithiau caled am oblygiadau ymadawiad heb gytundeb yn dangos y bydd hyn yn drychinebus. Yn ystod y ddadl ar y refferendwm dair blynedd yn ôl, ni chafodd ymadael heb gytundeb ei chyflwyno fel dewis dichonadwy. Mynediad at y farchnad sengl a masnach ddi-dor gyda'r UE a addawyd gan y rhai a oedd yn cefnogi 'gadael'. Yn syml, nid oes mandad ar gyfer ymadael heb gytundeb. Ac nid yw holi barn 160,000 o aelodau'r Blaid Geidwadol yn fandad cenedlaethol ar gyfer gadael yr Undeb Ewropeaidd mewn modd a fydd yn mynd â'r economi i'r gwellt. Ni fyddwn yn sefyll o'r neilltu a gwylio hyn yn digwydd.

Mae angen i'r bobl benderfynu ar y ffordd ymlaen nawr. Fel y cytunwyd yn y Siambr hon, rydym yn galw am ail refferendwm i osod mandad newydd. Mae'r holl dystiolaeth a welsom ni yn atgyfnerthu ein barn mai gweld y DU yn aros yn yr UE fydd yn rhoi'r manteision gorau i obeithion dyfodol pawb yn y Deyrnas Unedig. Fel y gwnaethom ni yn 2016, byddwn yn ymgyrchu i aros yn yr Undeb Ewropeaidd a byddwn yn cefnogi pob ymdrech i weithio ar sail drawsbleidiol i gyflawni'r nod hwnnw. At hynny, rwyf eisiau bod yn glir iawn, pe bai Prif Weinidog newydd Prydain yn galw etholiad cyffredinol brys mewn ymdrech daer i sicrhau na fydd y Senedd yn atal Brexit heb gytundeb a cheisio mandad cyhoeddus ar gyfer cam trychinebus o'r fath, y gwnawn bopeth a allwn ni i berswadio Plaid Lafur y Deyrnas Unedig i fabwysiadu ymrwymiad maniffesto y byddai Llywodraeth newydd dan arweiniad Llafur yn canslo Brexit yn llwyr.

Llywydd, gan ein bod yn wynebu'r risg gynyddol o ymadael heb gytundeb, rydym yn parhau i weithio gyda phartneriaid i wneud popeth yn ein gallu i baratoi ar gyfer yr effaith eang a difrifol y byddai gadael heb gytundeb yn ei hachosi. Ers cytuno ar yr estyniad ym mis Ebrill, rydym ni wedi bod yn manteisio ar y cyfle i adolygu'r paratoadau ar gyfer ymadael heb gytundeb yr ydym ni wedi'u gwneud ac i ystyried y ffordd orau o adeiladu ar yr holl waith gwerthfawr a wnaed ar draws y sector cyhoeddus a thu hwnt i sicrhau bod ein paratoadau mor gadarn â phosib. Yn benodol, mae hyn yn cynnwys ystyried cymhlethdodau ychwanegol ymadael heb gytundeb yn yr hydref yr wyf eisoes wedi'u crybwyll. Bydd trafodaethau pellach—gan gynnwys yr wythnos nesaf yn Sioe Frenhinol Cymru, er enghraifft—gyda sectorau perthnasol yn caniatáu i bwyslais ychwanegol gael ei roi ar faterion sy'n ymwneud â gofod warysau, symud nwyddau, a'r sector cludo nwyddau. Mae hefyd yn golygu ystyried effeithiau byrdymor a hirdymor ymadael heb gytundeb.

Mae ansicrwydd mawr o hyd ynghylch yr effeithiau tebygol yn y tymor byr. Yma, ofnaf na fydd y naratif digyfaddawd, a nodweddir gan honiadau y bydd y DU yn cefnu ar ymrwymiadau ariannol, dim ond yn caledu unrhyw ymateb gan yr UE27. Bydd llawer o'r canlyniadau tymor byr sy'n deillio o ymadael heb gytundeb allan o'n rheolaeth uniongyrchol ni, a dyna pam mae angen i'n paratoadau ynglŷn ag ymadael heb gytundeb fod yn drwyadl ac yn hyblyg i ymateb i'r hinsawdd busnes gyfnewidiol. Gan ddefnyddio ein profiad o fis Mawrth a mis Ebrill, rydym ni wedi bod yn ystyried yn benodol sut i gefnogi busnesau a phobl i gymryd camau pellach, lle bo modd, i baratoi ar gyfer goblygiadau posib ymadael heb gytundeb. Un o'n prif ystyriaethau o baratoadau'r gwanwyn, lle byddai systemau gweithredol newydd yn cael eu rhoi ar waith—er enghraifft, mewn cysylltiad ag agweddau sy'n ymwneud â mewnforio ac allforio nwyddau—yw bod angen i fusnesau fod yn ymwybodol o'r trefniadau newydd hynny a bod yn barod i'w defnyddio. Mae mwy i Lywodraeth y DU, sydd â'r prif gyfrifoldeb dros lawer o'r systemau hyn ar lefel y DU—mae angen iddyn nhw wneud mwy yn hyn o beth, ond yn yr un modd rydym ni'n benderfynol o wneud yr hyn a allwn ni i gefnogi busnesau yng Nghymru.

Mae fy nghyd-Weinidog, Gweinidog yr Economi a Thrafnidiaeth, wedi nodi mesurau i gefnogi busnesau yn ystod y cyfnod anodd hwn. Mae'r rhain yn cynnwys pum cam gweithredu syml a rhad i helpu busnesau Cymru i baratoi ar gyfer Brexit heb gytundeb, ac maen nhw wedi'u hamlinellu ar ein gwefan Paratoi Cymru. Maen nhw'n ymwneud â'r ffaith ei bod hi'n bwysig i fewnforwyr ac allforwyr gael rhif cofrestru ac adnabod gweithredwr economaidd; bod y rhai sy'n trosglwyddo data personol i'r DU yn sicrhau eu bod yn parhau i gydymffurfio â rheoliadau GDPR; bod y rhai sy'n cyflogi dinasyddion yr UE yn annog staff i wneud cais iddyn nhw gael aros yng Nghymru drwy gynllun statws preswylydd sefydlog yr UE; bod gweithgynhyrchwyr yn gwirio gofynion rheoleiddio ar gyfer marchnadoedd y DU a'r UE ar gyfer labelu, cymeradwyo a phrofi; a bod pob busnes sy'n ymweld â phorth Brexit Busnes Cymru yn asesu pa mor barod ydyn nhw ac yn cael cyngor arbenigol manwl. Rydym ni hefyd yn canolbwyntio ar fanteisio i'r eithaf ar gapasiti Banc Datblygu Cymru i gynghori a chefnogi nifer mwy o lawer o fusnesau, gyda'r hyn yr ydym ni'n ei wneud yn seiliedig ar gymaint o wybodaeth ag y gallwn ei chasglu ynglŷn â gwendidau sectoraidd a daearyddol posibl.

Yn ogystal â chymorth i fusnesau, rydym ni hefyd yn canolbwyntio ar gymorth i bobl a chymunedau, ac ar y thema hon rydym ni wedi cyhoeddi pecyn cymorth yn ddiweddar i helpu dinasyddion yr UE i baratoi ar gyfer Brexit ac i barhau i fyw a gweithio yng Nghymru. Bydd hyn yn cynnwys cymorth gyda cheisiadau a chyngor ar faterion lles cymdeithasol a hawliau yn y gweithle drwy rwydwaith Cyngor ar Bopeth ledled Cymru; gwasanaeth cyngor ar fewnfudo sy'n cynnig cymorth arbenigol ar gyfer achosion cymhleth, a ddarperir gan arbenigwyr cyfreithiol mewnfudo; darparu mwy o ganolfannau cymorth digidol yng Nghymru i helpu'r rhai sydd heb y gallu digidol i wneud cais am statws preswylydd sefydlog; a gweithio gydag amrywiaeth o elusennau a phartneriaid ledled Cymru i godi ymwybyddiaeth o'r angen i wneud cais am statws preswylydd sefydlog ymysg pobl sy'n anodd eu cyrraedd ac sy'n agored i niwed.

Yn ogystal â hyn, rydym ni wedi nodi, law yn llaw â Llywodraeth y DU, camau deddfwriaethol pellach, drwy offerynnau statudol, a fydd naill ai'n angenrheidiol neu'n ddymunol o ganlyniad i ymestyn amserlen Erthygl 50. Byddaf yn sicrhau bod paratoadau Llywodraeth Cymru yn parhau dros yr haf er mwyn i ni fod mewn sefyllfa mor gryf ag sy'n bosib ym mis Hydref. Bydd hyn yn cynnwys cyhoeddiadau pellach maes o law ar fesurau cymorth ychwanegol i bobl, cymunedau a busnesau drwy brosiectau a ariennir drwy gronfa bontio'r UE. Ond byddwn hefyd yn parhau i ddadlau gyda'n holl egni y byddai cael canlyniad o ymadael heb gytundeb a'r niwed y byddai'n ei achosi i fywydau a bywoliaeth pobl yn golygu methiant hollol afresymol ar ran Llywodraeth y DU ac mae'n rhaid ei osgoi.

Llywydd, bydd y Prif Weinidog newydd yn wynebu'r un rhifyddeg Seneddol â Theresa May. Bydd anghytundeb yn parhau yn Nhŷ'r Cyffredin, ac erbyn hyn rydym ni bron yn sicr yn wynebu dewis uniongyrchol rhwng ymadael heb gytundeb neu aros yn yr Undeb Ewropeaidd. Mae'r amser wedi dod i roi'r penderfyniad yn ôl yn nwylo'r bobl a bydd Llywodraeth Cymru yn ymgyrchu i aros yn yr Undeb Ewropeaidd. Byddai'n warthus i unrhyw Lywodraeth dynnu'r DU allan o'r UE heb gytundeb—fel gweithred fwriadol neu oherwydd diffyg gweithredu—heb ofyn am fandad penodol i wneud hynny.