Part of the debate – Senedd Cymru am 1:45 pm ar 5 Medi 2019.
Rwyf wedi ei gwneud yn gwbl glir y dylai fy mhlaid barhau i gynnwys amrywiaeth eang o ddaliadau. Credaf fod y Blaid Geidwadol yn cynnwys amrywiaeth eang o ddaliadau ac mae ei llwyddiant yn dibynnu ar y sylfaen honno, a buaswn yn gobeithio y byddai'r Aelodau Ceidwadol ffyddlon hynny'n dod o hyd i lwybr yn ôl i lle maent i fod yn y Blaid Geidwadol.
Nawr, wrth gwrs, nid oes unrhyw amheuaeth fod penderfyniad y Prif Weinidog i addoedi'r Senedd wedi'i gollfarnu gan Lafur Cymru ac yn wir, gan Blaid Cymru, er gwaethaf y ffaith, fel y byddai'r Aelodau wedi'i weld rwy'n siŵr, fod addoedi'r Senedd yn gyfreithiol yn gyfansoddiadol. Fodd bynnag, yn dilyn digwyddiadau yn San Steffan dros y dyddiau diwethaf, nid yw'r cynnig hwn yn gyfredol bellach a dweud y gwir. Mae'n debygol iawn erbyn hyn y byddwn yn cael etholiad cyffredinol yn y dyfodol agos yn lle Araith y Frenhines.
Nawr, roeddwn wedi gobeithio, os oedd dadl yn mynd i fod yn y Cynulliad, y byddai Llywodraeth Cymru o leiaf yn ei defnyddio fel cyfle i ddweud wrthym ble yn union rydym arni yn awr gyda pharatoadau Cymru ar gyfer Brexit heb gytundeb a pha waith roeddent yn ei wneud i helpu i sicrhau cytundeb, ond yn anffodus nid yw hynny'n wir. Yn lle hynny, mae'r cynnig y prynhawn yma yn ceisio parhau i dynnu sylw at fethiant y cysylltiadau rhwng Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU, er mai'r hyn y dylai Llywodraeth Cymru fod yn ei wneud mewn gwirionedd yw gweithio gyda hwy i sicrhau cytundeb. Dylai'r cynnig heddiw fod wedi bod yn gyfle i graffu ar waith Llywodraeth Cymru fel y mae Aelodau'r Siambr hon wedi cael eu hethol i wneud, yn hytrach na defnyddio amser ac adnoddau'r Cynulliad i bwyntio bys at Brif Weinidog y DU a Llywodraeth y DU.
Yn gyfansoddiadol, mae Llywodraeth y DU wedi cymryd cam mawr—cam mawr tuag at sicrhau'r canlyniad y pleidleisiodd pobl Cymru drosto. Os nad yw Llywodraeth Cymru am weld Brexit heb gytundeb, mae angen iddynt ymostwng i wneud beth bynnag y gallant ei wneud i gynorthwyo Llywodraeth y DU i gael cytundeb sy'n cyflawni ar ran, ac yn diogelu busnesau a chymunedau Cymru. Ni fydd cael dwy awr o drafodaeth stranclyd yn y Siambr yn helpu busnesau Cymru a diwydiant Cymru.
Mae Llywodraeth Cymru yn dweud wrthym fod Brexit heb gytundeb yn golygu llai o swyddi, incwm is, mwy o risg o dlodi i bobl mewn cymunedau ledled Cymru. Felly, fy nghwestiwn yw hwn: beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud am y peth? Yn fy marn i, nid yw cynnal dadl i feirniadu Llywodraeth y DU yn gwneud unrhyw beth i Gymru. Nid yw'n hysbyseb wych i fuddsoddwyr ddod i Gymru na'r ddelwedd rydym am ei chyfleu ledled y byd. Nid yw'r ddadl heddiw'n ddim mwy nag arddangosiad mawr o anaeddfedrwydd gwleidyddol.
Er ei holl siarad am Brexit heb gytundeb a'i effaith ar Gymru, mae Llywodraeth Cymru a'i chyfeillion ym Mhlaid Cymru a'r Democratiaid Rhyddfrydol wedi penderfynu bod sgorio pwyntiau gwleidyddol yn bwysicach na chyflwyno cytundeb sy'n diwallu anghenion pobl Cymru. Fodd bynnag, mae'n amlwg na all Senedd y DU wneud penderfyniad ar Brexit mwyach. Yr unig ddewis arall sydd ger ein bron i gyd yn awr yw etholiad cyffredinol yn y DU i ethol Senedd newydd sy'n cynrychioli ewyllys y bobl. Rwy'n gobeithio y bydd y Prif Weinidog a'r Aelodau eraill yn defnyddio'u dylanwad ar gymheiriaid yn San Steffan i sicrhau y gall hyn ddigwydd ar y cyfle cyntaf, yn enwedig gan fod y Prif Weinidog wedi dweud yn gwbl glir y dylid galw etholiad cyffredinol.
Felly, i gloi, Lywydd, ni fydd yn syndod y bydd y Ceidwadwyr Cymreig yn pleidleisio yn erbyn y darllediad gwleidyddol hwn o gynnig, ac rwyf am orffen drwy wneud darllediad gwleidyddol fy hun i bobl Cymru: yr unig blaid sy'n parchu llais y Cymry ac a fydd yn cyflawni eu dymuniadau yw'r Ceidwadwyr Cymreig, a byddwn yn gweithio'n ddiflino lle y gallwn gyda'n cyd-Aelodau yn San Steffan i gyflwyno cytundeb sy'n sicrhau y byddwn yn gadael yr Undeb Ewropeaidd yn y ffordd fwyaf esmwyth sy'n bosibl.