Part of the debate – Senedd Cymru am 2:54 pm ar 17 Medi 2019.
Gweinidog, a gaf i ychwanegu fy llais at y cwestiwn olaf gan Leanne Wood mewn cysylltiad â Chymdeithas Twnnel y Rhondda a pherchnogaeth twnnel y Rhondda? Nid wyf am fynd ymhellach oherwydd eich bod eisoes wedi ateb y cwestiwn, ond rwy'n ychwanegu fy llais i'r alwad honno.
A gaf i ofyn am dri datganiad, os yw'n bosibl? Mae'r cyntaf ar y Mesur Teithio gan Ddysgwyr (Cymru) 2008. Nawr, yn gynharach eleni cyflwynodd Cyngor Castell-nedd Port Talbot gynigion a fyddai wedi cynyddu'r taliadau ar gyfer addysg ôl-16 mewn cysylltiad â'r rheini sy'n mynd i addysg cyfrwng Cymraeg, i ysgolion ffydd, a hefyd ym meysydd anghenion dysgu ychwanegol. Mae cyfle yma'n awr—ac rwy'n croesawu penderfyniad y cyngor i ohirio unrhyw benderfyniad ynglŷn â hyn ar ran y bobl leol—i edrych ar y Mesur teithio gan ddysgwyr i weld a allwn mewn gwirionedd geisio diwygio'r Mesur teithio gan ddysgwyr i sicrhau bod addysg ôl-16 yn dod yn rhan o'r gofynion teithio, er mwyn sicrhau y gall y bobl hyn fynd i ysgolion neu leoedd addysg heb y taliadau ychwanegol sy'n cael eu hystyried gan awdurdodau lleol. A wnewch chi felly, ofyn am ddatganiad gan y Gweinidog Economi a Thrafnidiaeth, sydd, mi gredaf, â chyfrifoldeb dros y maes hwnnw, i ystyried a allwn adolygu'r Mesur teithio gan ddysgwyr i weld pa ddiweddariadau y gellid eu gwneud, pa welliannau y gellid eu gwneud, i sicrhau bod y plant hynny'n cael cludiant am ddim i'r ysgol, fel y bydd yn digwydd yn y dyfodol?
A gaf i hefyd edrych ar gwestiwn yn ymwneud ag addysg hefyd—y fframweithiau athrawon cyflenwi? Rwy'n deall bod fframweithiau newydd ar waith erbyn hyn. Wel, rwyf wedi gweld negeseuon e-bost gan un o'r asiantaethau sydd wedi elwa o'r fframweithiau hynny, sy'n awgrymu eu bod yn annog ysgolion i raddau i fynd oddi ar y fframwaith, yn eu hannog i symud pobl allan o'r fframweithiau ac felly'n talu cyfraddau is iddynt nag y mae ganddynt yr hawl iddynt. Mae hynny'n deillio o asiantaeth sydd wedi cael caniatâd yn y fframweithiau ac sydd mewn gwirionedd â'i bresenoldeb ar draws y 22 sir yng Nghymru. Mae angen inni edrych ar fonitro'r fframweithiau athrawon cyflenwi er mwyn sicrhau nad yw athrawon yn cael eu cam-drin gan y system hon ac nad yw asiantaethau'n cymryd yr opsiwn i geisio annog ysgolion i osgoi'r gofynion gwirioneddol, er mwyn sicrhau bod athrawon yn cael cyflog gweddus a'r amodau gweddus y maent yn eu haeddu fel athrawon cyflenwi. Ac felly, a gawn ni ddatganiad gan y Gweinidog Addysg ynghylch beth sy'n cael ei wneud am y fframwaith hwnnw?
Yn olaf, mae wedi cael ei grybwyll gan Rhun ap Iorwerth yn ei gwestiwn i'r Prif Weinidog y prynhawn yma ynglŷn â nofio am ddim. Cawsom ddatganiad ysgrifenedig, a diolchaf i'r Dirprwy Weinidog am y datganiad ysgrifenedig yr wythnos diwethaf, yn rhoi rhyw syniad inni o'r hyn sy'n digwydd. Ond mae angen inni ofyn cwestiynau ynglŷn â'r consesiynau nofio am ddim a'r newidiadau sy'n cael eu rhoi ar waith. Oherwydd, os edrychwch arnynt, nid ydynt yn ffigurau enfawr mewn gwirionedd, ond mae hyn yn hollbwysig i lawer o'm hetholwyr i, ac mae nifer mawr wedi ysgrifennu ataf yn holi 'Pam ydym ni'n gwneud hyn?' Felly, mae angen inni allu gofyn cwestiynau i'r Dirprwy Weinidog am y consesiynau, o ran sut y gallwn symud ymlaen. Nid mater o nofio am ddim i bawb yn unig yw hyn; mae hyn yn rhoi cyfleoedd iddyn nhw, mae'n mynd â phobl allan o'u cartrefi, mae'n rhoi rhyngweithio cymdeithasol iddyn nhw, mae'n gwella eu hiechyd, ac mae pob cyfle fel hyn yn hanfodol i sicrhau y gall pobl dros 60 gymryd rhan weithredol yn ein cymdeithas. Ac mae'r penderfyniad hwn mewn gwirionedd yn mynd i ddod â hynny i ben i rai pobl. Hoffwn felly gael datganiad llafar fel y gallwn ofyn y cwestiynau'n benodol am y newidiadau i'r consesiynau nofio am ddim.