Beth bynnag, roeddwn eisiau gwneud rhai sylwadau, gan ddechrau gyda chludiant, a gwn fod pob un ohonom ni, yn Aelodau Cynulliad yn y Cymoedd, wedi codi hwn ar un adeg neu'i gilydd. Mae cysylltiadau trafnidiaeth gwell o ran ffyrdd a thrafnidiaeth gyhoeddus yn gwbl hanfodol, ac rwy'n falch iawn o weld bod hwn yn un o'r meysydd blaenoriaeth i Lywodraeth Cymru ganolbwyntio arno.

Dechreuaf drwy sôn am ddeuoli ffordd Blaenau'r Cymoedd hefyd. Mae cymaint o angen manteisio i'r eithaf ar y budd y mae'r ffordd yn ei gynnig i gymunedau lleol. Mae hwn yn bwynt yr wyf wedi'i godi sawl gwaith ac rwy'n gwybod bod Aelodau Cynulliad eraill hefyd wedi ei godi, felly mae wedi bod yn dda iawn gweld bod y Dirprwy Weinidog wedi derbyn hynny drwy sefydlu'r is-grŵp hwn i weld sut y gallwn ni sicrhau'r manteision mwyaf posibl a ddaw yn sgil y ffordd honno ac edrych nid yn unig ar ofynion cytundebol o fewn y broses gaffael, ond hefyd ar bethau megis cyfleoedd lleol o ran cyflogaeth, prentisiaethau a chyfleoedd lleol i gwmnïau o fewn y broses honno hefyd, a'r gydnabyddiaeth bod yn rhaid i'r cyfleoedd hyn barhau pan fydd y ffordd ar agor drwy gysyniadau fel y gadwyn arloesi. Fel y bu i Sefydliad Bevan ein hatgoffa ni'n ddiweddar:

Mae'r A465 yn trawsnewid y berthynas rhwng lleoedd yn y Cymoedd a gweddill y DU.

Ond gadewch i ni hefyd wneud yn siŵr ei bod yn trawsnewid economïau lleol y Cymoedd hefyd.

Yn yr un modd, gallai cyflawni metro de Cymru fod yr un mor drawsnewidiol. Ond mae cymaint o bwyslais wedi bod ar y rhan y mae gwasanaethau rheilffyrdd yn ei chwarae o fewn hynny. Er mwyn gwireddu gwir weledigaeth y metro, rhaid i ni gofio'r rhan sylfaenol y mae bysiau'n ei chwarae. Yn aml, nhw yw'r unig wasanaeth cludiant cyhoeddus sy'n cwmpasu'r cymunedau mwyaf ynysig a difreintiedig, ac yn sicr mae ardal Blaenau'r Cymoedd yn enghraifft wych. Felly, hoffwn ofyn i'r Dirprwy Weinidog a fyddai'n ystyried cael rhywfaint o gynrychiolaeth gan gwmnïau bysiau o fewn ei is-grŵp yno, yn edrych ar ffordd Blaenau'r Cymoedd, a hefyd trafnidiaeth gymunedol. Ymddengys mai nhw yw'r rhai sy'n fodlon ac sydd â'r cwmpawd moesol i ddal y slac yn dynn pan fo gweithredwyr bysiau masnachol yn ein siomi'n aml.

Rwy'n siŵr nad fi yw'r unig Aelod Cynulliad sydd wedi cael llwyth o waith achos dros yr haf a achoswyd gan gwmnïau bysiau fel Stagecoach yn newid eu llwybrau, ac yn gwneud hynny heb unrhyw ymgynghori nac ystyriaeth go iawn o anghenion cymdeithasol ac economaidd ein hetholwyr. Yn wir, ymddengys mai eu hunig egwyddor yw maint yr elw. Felly, rwy'n croesawu'r ffordd y gall tasglu'r Cymoedd gysylltu â'r gwaith sy'n mynd rhagddo ar hyn o bryd gan Weinidog yr economi ar ddiwygio bysiau. Rwy'n credu bod honno'n enghraifft glir o le y mae angen i ni edrych y tu hwnt i ddim ond gweiddi pa un a oes pot o arian ai peidio, a sut y mae gwaith Gweinidogion eraill o fewn y Llywodraeth yn gwbl allweddol i waith tasglu'r Cymoedd.

Rwyf wedi dilyn gyda diddordeb gynllun treialu bws y Rhondda Llywodraeth Cymru—cynllun cyffrous iawn. Gobeithio y gallwn ddysgu gwersi o hwnnw a gweld lle y gellid ei gyflwyno i ardaloedd eraill yn y Cymoedd hefyd i alluogi'r rheini y mae angen iddynt gyrraedd y gwaith ar ystadau diwydiannol ac ar wahanol adegau i gyd-daro â'u sifftiau, i gael mynediad i'r farchnad swyddi.

Roeddwn yn falch iawn o glywed am y buddsoddiad ym mharc rhanbarthol y Cymoedd hefyd, gyda Pharc Gwledig Cwm Dâr yn elwa ar fuddsoddiad o £800,000, a rhannaf ag aelodau eraill o'r Cynulliad sydd wedi siarad, y brwdfrydedd dros barc rhanbarthol y Cymoedd fel cysyniad. Nodaf fod y Dirprwy Weinidog yn canolbwyntio'n sylweddol ar y manteision economaidd a all ddod yn sgil parc rhanbarthol y Cymoedd, ac, yn wir, fe all, yn enwedig o ran twristiaeth. Ond, hoffwn erfyn, mewn gwirionedd, inni beidio â symud oddi wrth y cysyniad gwreiddiol, a oedd yn canolbwyntio ar les corfforol a meddyliol hefyd. Rwy'n credu bod hynny'n wirioneddol bwysig. Os edrychwn ar ansawdd bywyd cyfan y bobl sy'n byw yn y Cymoedd, yna mae angen i wella eu lles corfforol a meddyliol fod wrth wraidd y weledigaeth honno. Mae hefyd yn cyd-fynd â syniadau fel prosiect Valleys Skyline, a oedd yn destun digwyddiad diddorol a gynhaliwyd gan yr Aelod dros Ogwr ychydig fisoedd yn ôl.

Yn olaf, hoffwn gyfeirio at bwynt olaf y cynnig. Roedd yn anrhydedd yn wir cael ymuno â Dirprwy Weinidog yr Economi a'r Gweinidog Tai yn Ynysybwl ym mis Gorffennaf i gyhoeddi y caiff y grant ar gyfer eiddo gwag ei gyflwyno. Rwy'n falch iawn o'r gwaith sydd wedi'i wneud gan Gyngor Rhondda Cynon Taf, sydd wedi adnewyddu tua 130 o dai gwag yn yr ardal, sy'n golygu bod gan 130 o deuluoedd bellach gartrefi modern, effeithlon o ran ynni, ac mae 130 llai o dai gwag a oedd yn peri dolur i'r llygad. Cael siarad â pherchnogion y tai hynny am y manteision a ddaeth yn sgil hyn, ynglŷn â defnyddio adeiladwyr lleol er mwyn cyflawni'r contractau hynny—. Edrychaf ymlaen at weld sut y gall cymunedau eraill y Cymoedd ddysgu o waith cyngor Rhondda Cynon Taf a lledaenu'r arferion da hynny ar draws yr ardal.