8. Dadl: Tasglu'r Cymoedd

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:20 pm ar 17 Medi 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhianon Passmore Rhianon Passmore Labour 6:20, 17 Medi 2019

(Cyfieithwyd)

Mae Islwyn yn etholaeth amrywiol, sy'n cynnwys cyfres o gymunedau Cymreig prydferth yng Nghymoedd Gwent, ac mae'n cynnwys rhyfeddodau tirluniau ffrwythlon naturiol Cymru ochr yn ochr â realiti llym cymdeithas sy'n parhau i ymrafael â heriau dad-ddiwydiannu: colli ei chymunedau mwyngloddio a dur a'r tebygolrwydd o ddatblygu afiechyd anadlol, gyda data mynegeion amddifadedd lluosog Cymru yn ategu ac yn cyd-fynd ag amrywiaeth economaidd-gymdeithasol mor erwin. Felly, fel un o blant Islwyn, rwy'n hynod falch o gael cynrychioli'r etholaeth hon yma yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru, sef Senedd Cymru.

Rwyf wedi hyrwyddo achosion lu, fel mae llawer o bobl wedi, ond un o'r rhai pwysicaf i mi yw gwaith tasglu'r Cymoedd Llywodraeth Lafur Cymru, ac mae hyn oherwydd bod ganddo gyfle a photensial i weddnewid bywydau rhai o'r cymunedau mwyaf amrywiol yng Nghymru. Felly hoffwn ddiolch i Brif Weinidog Cymru, Mark Drakeford, a Dirprwy Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth, Lee Waters, am y flaenoriaeth uchel y maent wedi parhau i'w rhoi i sicrhau bod tasglu'r Cymoedd yn parhau i fod yn un o brosiectau parhaus pwysicaf Llywodraeth Lafur Cymru.

Dim ond yr wythnos diwethaf, cyhoeddodd Llywodraeth Lafur Cymru fod ffordd goedwig Cwmcarn yn un o'r pum safle yng Ngwent a enwyd yn byrth darganfod a fydd yn rhannu mwy na £2 miliwn o gyllid tasglu'r Cymoedd. Rwyf wedi pwyso yn gyson yma ac yn breifat i ailagor ffordd goedwig Cwmcarn yn llwyr a'i hadfer i'w hen ogoniant, ac mae hyn yn dal yn flaenoriaeth i mi ac i'm hetholwyr. Mae Cyfoeth Naturiol Cymru bellach wedi ymrwymo i ailagor ffordd goedwig Cwmcarn yn llawn erbyn Pasg 2020 oherwydd ei bod yn un o'r perlau byd natur a roddwyd i Gymru. A gwn fod y Gweinidog diwylliant wedi ymweld â'r fan honno'n ddiweddar, ac mae'n gwybod ei bod yn hollbwysig agor ffordd goedwig Cwmcarn ar gyfer Cymru a'r byd eto fel cyrchfan y mae'n rhaid ymweld â hi.

Yn ein hoes o argyfwng hinsawdd, lle nad yw gwerthfawrogiad a gwerth ein tirwedd naturiol erioed wedi bod yn fwy, rydym yn gwybod bod teuluoedd a ffrindiau eisiau treulio dyddiau yn yr awyr agored. Gwyddom yn fwy nag erioed am werth yr awyr agored i'n hiechyd meddwl. Bydd diwrnodau a dreulir yn archwilio tirweddau naturiol Islwyn o fudd i'n cymunedau lleol ac i bawb sy'n ymweld. Felly, dywedaf wrth yr Aelodau sy'n bresennol yn y Siambr: dewch i ymweld â'n safleoedd ar draws Islwyn. O ran twmpath Twmbarlwm, safleoedd hynafol fel y rhodfa olygfaol, cymoedd Gwyddon a Sirhywi—maen nhw o bwys mawr.

Bwriad bron i £500,000 o fuddsoddiad gan Lywodraeth Lafur Cymru yw cael y gymuned i fanteisio i'r eithaf, gyda'r addewid o le i'w rannu ar daith olygfaol Cwmcarn, gofod swyddfa dysgu gydol oes gyda wi-fi ar gyfer defnydd cymunedol, datblygu mannau dehongli tirwedd a llwybrau darganfod, ac mae'n hanfodol bod harddwch naturiol godidog ffordd goedwig Cwmcarn yn cael ei ddefnyddio'n llawn drwy ymgysylltiad aml ac ystyrlon gan y cyhoedd gyda'r mynediad sydd ei angen i wneud hynny. Felly, mae hyn yn dystiolaeth bellach o raglen uchelgeisiol o adnewyddu i'r Cymoedd ac i Islwyn gan Lywodraeth Lafur Cymru sy'n benderfynol o adfywio'r dirwedd a'r bobl yr ydym yn eu gwasanaethu.  

Yn olaf, Llywydd, nos yfory, byddaf yn mynd i gyfarfod o Gyfeillion Ffordd Goedwig Cwmcarn yn Sefydliad a Chlwb Gweithwyr nodedig Cwmcarn, a bydd rhywfaint o drafod a sgwrsio parhaus â phobl sy'n byw ac yn gweithio yn y Cymoedd yn holl bwysig er mwyn sicrhau y caiff amcanion clodwiw y tasglu eu cyflawni a'u holynu. Ac felly byddaf yn parhau i weithio'n agos gyda phobl Islwyn a Llywodraeth Lafur Cymru a'r Gweinidog i sicrhau ein bod, gyda'n gilydd, yn manteisio i'r eithaf ar ffyniant ein tirluniau a'n trefi yn y Cymoedd, nid yn unig ar gyfer pob un unigolyn yma, ond i bob un o genedlaethau'r dyfodol.