Pwynt cwbl ddilys, ac rwy'n falch eich bod wedi'i wneud oherwydd mae'n bwysig ein bod yn cofio hynny hefyd.

Mae'n effeithio'n anghymesur, wrth gwrs, ar bobl mewn ardaloedd difreintiedig, ac mae hynny, unwaith eto, yn rhywbeth sy'n peri pryder enfawr. Rydym yn gwybod y gall cysylltiad tymor byr a hirdymor â llygredd aer amgylchynol arwain at gyfyngu ar weithrediad yr ysgyfaint, heintiau anadlol ac asthma sy'n gwaethygu. Mae cysylltiad rhwng mamau a anadlodd lygredd a chanlyniadau geni anffafriol, fel pwysau geni isel, genedigaethau cyn amser a babanod sy'n fach o ystyried oedran y beichiogrwydd. Mae tystiolaeth yn dod i'r amlwg hefyd sy'n awgrymu y gall llygredd aer amgylchynol effeithio ar ddiabetes a datblygiad niwrolegol mewn plant. Gall achosi llawer o ganserau, fel y gwyddom, ac mae rhai llygryddion aer hefyd yn gysylltiedig â chyflyrau seiciatrig.

Fel llefarydd Plaid Cymru ar yr amgylchedd, wrth gwrs, ceir effeithiau ecolegol hefyd. Gall llygredd aer achosi niwed amgylcheddol difrifol i'r aer wrth gwrs, ond hefyd i ddŵr daear ac i bridd, a gall fygwth amrywiaeth bywyd yn ddifrifol. Mae astudiaethau ar y berthynas rhwng llygredd aer a lleihad yn amrywiaeth rhywogaethau yn dangos yn glir effeithiau niweidiol halogion amgylcheddol ar ddiflaniad anifeiliaid a rhywogaethau o blanhigion.

Bydd llawer o'r Aelodau'n ymwybodol fod gennym grŵp trawsbleidiol ar Ddeddf aer glân yn y Cynulliad hwn wrth gwrs, a Dr Dai Lloyd sy'n ei gadeirio. Mae'n rhaid imi ddweud, pan ddefnyddiodd Dai ei ddadl fer, nifer o fisoedd yn ôl bellach, i alw am Ddeddf, rhannodd gyda ni un peth a arhosodd gyda mi: 150 a mwy o flynyddoedd yn ôl roedd pobl yn goddef dŵr yfed brwnt, ac rydym yn edrych yn ôl ac yn meddwl, 'Dyna warthus oedd hynny'. Wel, rydym ni'n goddef, neu rydym wedi bod yn goddef aer brwnt. Yn y blynyddoedd sydd i ddod, byddwn yn edrych yn ôl yn yr un ffordd ac yn meddwl, 'Sut ar y ddaear y gallasom ddychmygu y gallem oddef hynny?' Rwy'n gobeithio'n awr fod pobl yn sylweddoli bod yr amser wedi dod i weithredu.

Felly, gan symud ymlaen at ein gwelliant, yn amlwg, fel y dywedais, rydym yn gefnogol i'r cynnig a'r egwyddor y tu ôl iddo, ac roeddem am sôn ymhellach efallai am rai o'r camau y teimlwn fod eu hangen.