Part of the debate – Senedd Cymru am 6:41 pm ar 24 Medi 2019.
Felly, dim ond ar y pwynt olaf hwnnw, rydym ni wedi bod yn trafod gyda diwydiant a chynrychiolwyr diwydiant ryw fath o gynllun trwyddedu. Rydym ni'n awyddus iawn i weithio gyda Llywodraeth y DU ar hynny, fodd bynnag, gan fod llawer o bobl yn y math hwn o ddiwydiant drwyddi draw yn cael eu rheoleiddio'n llym ac maen nhw'n awyddus iawn i beidio â gorfod cydymffurfio â dwy gyfundrefn reoleiddio wahanol. Ond rydym ni'n awyddus iawn i ddechrau cynllun trwyddedu.
Mae fy nghyd-Aelod Mike Hedges wedi cymryd rhan mewn cwpl o ddadleuon ar y cyfryngau cymdeithasol ynghylch a allwch chi alw eich hun yn fath penodol o fasnach heb unrhyw gymwysterau ac ati, a chredaf fod yn rhaid inni symud i sefyllfa lle nad oes modd i chi wneud hynny, oherwydd bod rhaid cyrraedd rhai safonau proffesiynol, ac mae hynny oherwydd pob math o resymau, nid ar gyfer ôl-osod yn unig: felly, ni allwch chi, wyddoch chi, gael rhywun yn curo ar eich drws ac yn cynnig trwsio eich to os na allwch chi wirio pa gymwysterau sydd ganddyn nhw i wneud hynny. Felly, rwy'n cytuno'n llwyr â hynny ac rydym ni yn archwilio, gydag awdurdodau lleol, ffyrdd y gallwn ni ddefnyddio eu rhestrau cymeradwy i roi sicrwydd i bobl am gontractwyr ac ati. Felly, rwyf wir yn derbyn hynny.
Ond mae gennym ni sefyllfa yma lle nad oes gennym fawr ddim sgil yn y maes hwn beth bynnag, felly bydd yn rhaid i ni ei ddatblygu o'r newydd. Mae cyfleoedd enfawr yma. Rwy'n credu i fod Llyr ddweud, oni wnaeth ef, 'Peidiwch â meddwl am y gost; meddyliwch am y gost o beidio â'i wneud.' Wel, mae hynny'n hollol iawn. Ond hefyd mae costau cyfleoedd yma. Felly, gallwn ni wneud diwydiant o hyn a gallwn ni roi Cymru wrth ei ganol os ydym ni yn ei wneud yn ddigon cyflym ac yn y ffordd gywir. Felly, rwy'n cytuno'n llwyr â hynny. Ond mae'n rhaid i ni wneud yn siŵr ein bod ni'n dechrau yn y lle cywir gyda'r arbenigwyr cywir ac rydym ni'n dechrau lle y mae'n bosibl i ni wneud pethau ac rydym ni'n sicrhau bod yr ymchwil cywir ar ben ffordd ar gyfer rhywfaint o'r gweddill.
Fel y dywedais, mae rhai penderfyniadau anodd i'w gwneud yma. Felly, ydym, rydym ni yn bendant yn sefydlu'r cyllid i wneud hynny; bydd yn rhaid i ni drosoli cyllid arall i wneud hynny. Fel y dywedais, bydd yn rhaid inni gymell perchenogion tai—pobl sy'n ddigon ffodus i allu prynu neu sydd eisoes yn berchen ar eu cartref yn llwyr, bydd angen inni eu cael nhw i wneud hynny hefyd. Mae'n debyg y bydd angen inni ymyrryd rhywfaint yn y farchnad i sicrhau bod pobl yn cael eu gwobrwyo am— wyddoch chi, os ydyn nhw wedi gwario cymaint â hynny o arian arno, bydd angen iddyn nhw ei gael yn ôl. Mae angen rhai cymhellion arnom ni yma, ac nid gostwng eich biliau ynni yn unig yw hyn, ond gwerth eich ased. Mae'n debyg mai dyma'r unig ased sydd gan y rhan fwyaf o bobl, felly bydd angen iddyn nhw gael hwnnw.
Ac yna pan fyddwn yn gwneud y cynlluniau rhannu ecwiti y gwnaethom sôn amdanyn nhw yn gynharach yn y rhaglen tai arloesol —rhai o'r pethau yr oedd Dawn yn sôn amdanyn nhw yn gynharach yng Nghartrefi Cymoedd Merthyr—bydd angen inni sicrhau bod pobl yn cael eu cyfran nhw o hynny a'n bod yn gallu lledaenu'r sgiliau a'r arbenigedd. Ond fe allwch chi weld hyn fel cyfle enfawr. Nid oes rhaid i chi ei weld fel gofid a gwae, bobol bach. Os gwnawn ni hynny'n iawn, gallwn ni ysgogi diwydiant yn y fan yma sy'n rhoi cyflogaeth i'n cymunedau ac sydd wir yn cadw'r grym ynddyn nhw hefyd. Ond mae'n rhaid i ni wneud pethau'n iawn. Dyna pam nad oeddwn i yn petruso cyn dweud y byddwn i yn eu derbyn mewn egwyddor, ond mae angen i ni ddechrau yn rhywle ac yna adeiladu arno. Felly, rwy'n cymryd beth bynnag a ddywedir ganddo am hynny, ond nid ydym ni yn ceisio ei ddiystyru. Rydym ni yn ceisio dechrau yn y lle cywir er mwyn cael consensws i ddatblygu rhaglen yma.