Part of the debate – Senedd Cymru am 4:20 pm ar 8 Hydref 2019.
Ydw, rwy'n cytuno'n llwyr â'r dadansoddiad yna. Pan gyhoeddir y cynllun gweithredu yr wythnos nesaf gan y grŵp, fe welwch eu bod yn mynd i'r afael â bwriadoldeb a chysylltiad lleol, ac maen nhw'n gwneud rhai cynigion i ni allu ymdrin â hynny yn y tymor byr ac yna yn y tymor hwy. Ac, fel y dywedais, mae gennym ymateb cadarnhaol iddo. Ddoe ddiwethaf fe'i gwelais, ond byddaf yn rhoi ymateb manwl i hynny'r wythnos nesaf. Rwy'n gobeithio y bydd hynny digwydd cyn i mi ddod i'r pwyllgor fel y byddwn yn gallu ei weld, ond, os na fydd hynny'n digwydd, byddaf yn sicr yn gallu ei rannu gyda'r pwyllgor.
Cyfarfûm â Jon Sparkes, sy'n cadeirio'r grŵp hwnnw, ddoe ddiwethaf i drafod yr hyn y gallwn ei wneud, a nododd lawer o'r pethau yr ydych chi newydd sôn amdanynt. Mae angen i ni fynd i'r afael â'r system yn ei chyfanrwydd, ond does dim modd osgoi hynny: yr anhawster sylfaenol yma yw bod pobl yn syrthio i dlodi. Felly, mae angen inni wneud rhywbeth am hynny hefyd, ac mae problemau mawr yn y system les fel y mae'n gweithredu ar hyn o bryd sy'n achosi problemau.
Un o'r pethau rydym ni wedi bod yn pendroni yn ei gylch yw beth y gallwn ei wneud i gefnogi hynny yng Nghymru, ac rydym ni wedi bod yn gweithio'n galed iawn gyda'r grŵp i edrych ar rai o'r materion hynny, ac rwy'n fodlon eu harchwilio gyda'r pwyllgor hefyd. Felly, bydd tri pheth i'w dweud, mewn gwirionedd: beth allwn ni ei wneud yn y tymor byr i wneud yn siŵr ein bod yn lleihau'r nifer sy'n cysgu ar y stryd y Nadolig hwn—dydw i ddim yn barod i ddweud y gallwn ei ddileu nes y byddaf yn sicr, ond yn sicr rydym eisiau ei leihau gymaint ag sy'n bosib o fewn gallu dyn—yr hyn a allwn ei wneud i sicrhau nad yw'r atebion o ran llety dros dro yn bethau y mae pob un ohonom yn eu hystyried yn annerbyniol a dewis pethau mwy derbyniol yn y tymor byr hwnnw; a'r hyn y gallwn ei wneud i gael gwared ar rai o'r rhwystrau deddfwriaethol anfwriadol yn y tymor byr ac yna yn y tymor hwy.
Ond mae hefyd yn bwysig ei roi yn y cyd-destun ein bod yn y broses o weithredu'r Ddeddf rhentu cartrefi. Aeth y Ddeddf ffioedd drwy'r Senedd hon. Rydym ni wedi newid y sefyllfa dai yng Nghymru yn sylweddol, a bydd y newidiadau hynny, wrth iddynt ymsefydlu, hefyd yn gwneud gwahaniaeth i atal pobl rhag dod yn ddigartrefedd, oherwydd mae'n ymwneud â'r ymyriad aciwt, ond mae hefyd yn ymwneud ag atal—felly, atal y llithro. Ac, fel y dywedais yn ystod fy natganiad, mae'n rhaid inni fynd i'r afael â'r naill ben a'r llall o hynny ar yr un pryd, neu byddwn dim ond yn atal llif sy'n cynyddu'n barhaus.