6. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg: Cyllido Ysgolion yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:18 pm ar 23 Hydref 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 5:18, 23 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Na wnaf. Mae’r Ceidwadwyr Cymreig yn siarad yn annidwyll am lefel y cyllid a dderbyniodd Cymru trwy'r cylch gwario ar gyfer y flwyddyn nesaf. Fel y dylent wybod, oherwydd materion yn ymwneud â’r modd o drin ardrethi annomestig, mae hynny wedi arwain at ostyngiad o £178 miliwn yng nghyllideb Cymru, ac ni allwch gymharu tebyg a thebyg wrth edrych ar gyllidebau adrannol. Yn y bôn, mae cyllideb gyffredinol Cymru wedi codi, mae wedi codi, tua 2.3 y cant mewn termau real y flwyddyn nesaf—dyna ffaith rwy’n gwbl hapus i'w chydnabod—tra bod yr adrannau allweddol yn Lloegr wedi gweld codiadau o fwy na 3 y cant mewn termau real. Dyna realiti'r sefyllfa rydym yn ymdrin â hi.

Rwyf hefyd yn parhau i weld bod y Ceidwadwyr Cymreig yn cyfeirio at fwlch gwariant honedig o £600 y disgybl o'i gymharu â Lloegr. Maent yn gwybod, Lywydd, eu bod yn dyfynnu hen ffigur o 2011, ac maent yn gwybod ei fod yn anghywir. Maent yn gwybod bod y ffigurau diweddaraf yn dangos bod y bwlch wedi'i ddileu fwy neu lai. Os ydym am wneud cynnydd ar y mater hwn, mae’n hen bryd ein bod yn onest am y sefyllfa rydym i gyd yn ei hwynebu a’n bod yn rhoi'r gorau i geisio camarwain pobl.

Bydd yr Aelodau’n ymwybodol o’r alwad ddoe, Lywydd, gan Senedd Ieuenctid Cymru am fwy o bwyslais ar sgiliau bywyd gan gynnwys addysg ariannol yn y cwricwlwm. Wel, ar ôl y perfformiad y prynhawn yma, y cyfan y gallaf ei ddweud yw efallai y gallwn drefnu dosbarth addysg i oedolion ar yr un pwnc i rai o'r Aelodau yn y Siambr hon. Gallai fod yn ddechrau da.

Lywydd, nid wyf yn bwriadu mynd trwy bob un o argymhellion yr adroddiad. Bûm yn glir yn fy ymateb i'r pwyllgor, ac os yw'r Cadeirydd eisiau eglurder pellach, rwy'n hapus i ddarparu hynny. Ond hoffwn ddarparu ychydig mwy o fanylion ynghylch prif argymhelliad yr adroddiad, argymhelliad 1. Rydym wedi ymgysylltu â rhanddeiliaid a alwodd am yr adolygiad yn ogystal â'r rhai sydd wedi ymchwilio i gyllid addysg. Felly, rydym wedi gofyn am gyngor gan yr Undeb Addysg Cenedlaethol, gan Gymdeithas Genedlaethol y Prifathrawon, gan Gymdeithas Arweinwyr Ysgolion a Cholegau, gan Undeb Cenedlaethol Athrawon Cymru—ein gwahanol randdeiliaid undeb.

Bydd y pwyllgor yn ymwybodol, fel y mae Siân Gwenllian, o'r cymhlethdodau wrth nodi cost sylfaenol rhedeg ysgol ac addysgu disgybl. Mae'r Sefydliad Astudiaethau Cyllid yn dweud bod gwariant cyfartalog y disgybl yng Nghymru ychydig o dan £6,000 y pen, ond mae gwariant y disgybl yn amrywio. Mae'n amrywio ar draws awdurdodau lleol. Mae'r amrywiaeth hon yn adlewyrchu cyfuniad o wahaniaethau o ran amddifadedd, teneurwydd poblogaeth, defnydd o staff mewn sefydliadau unigol, union strwythur system ysgolion mewn awdurdod addysg lleol, yn ogystal â'r dewisiadau a wneir gan awdurdodau lleol yn unol â’u cyfrifoldeb dros bennu cyllidebau ysgolion. Ac o ganlyniad, buaswn yn dadlau nad oes ysgol gyfartalog yng Nghymru.

Mae angen i ni gael dealltwriaeth glir o sut y mae gwahanol ysgolion a gwahanol awdurdodau yn gwario eu harian ar hyn o bryd, ac mae angen i ni wneud hynny i helpu i ddylanwadu ar lunio polisïau yn y dyfodol. Rwy’n falch felly o gyhoeddi y prynhawn yma fod yr addysgwr-economegydd blaenllaw, Luke Sibieta, wedi cytuno i ymgymryd â’r gwaith hwn yn annibynnol ar y Llywodraeth. Rwy’n siŵr y bydd yr Aelodau’n cydnabod arbenigedd a gwaith Luke yn y maes hwn, gan gynnwys ei waith i’r Sefydliad Astudiaethau Cyllid, a byddaf yn gwneud cyhoeddiadau pellach ar gylch gorchwyl yr adolygiad ac amserlenni adolygiad Luke yn y dyddiau nesaf.