Part of the debate – Senedd Cymru am 7:01 pm ar 23 Hydref 2019.
Yn gyntaf, hoffwn ddiolch i Dawn Bowden am roi munud i mi yn y ddadl hon, ac yn bwysicach, am ddod â'r ddadl hon gerbron y Siambr heddiw. Bydd pobl yn gwybod fy mod wedi bod yn hyrwyddo tai cydweithredol dros gyfnod hir ac yn cefnogi ei dwf yn fawr. Ceir tri math o dai cydweithredol: y cwmnïau adeiladu cydweithredol—Twrci, Ffrainc, Toronto yng Nghanada; perchnogion cydweithredol—yr Eidal, de a dwyrain Ewrop, yr Almaen, Sweden, Norwy, Awstria, UDA, yn enwedig yn Efrog Newydd, ac Israel—ac yn Efrog Newydd mewn gwirionedd, ceir cwmni cydweithredol lle gallwch fyw mewn peth o'r eiddo y mae mwyaf o alw amdano yn Efrog Newydd; a chwmnïau cydweithredol ar gyfer rhentwyr yn Nenmarc, yr Almaen, Gwlad Belg, yr Eidal, y Swistir, Iwerddon, Awstralia, Awstria, UDA a Chanada.
Pa fath o niferoedd rydym yn sôn amdanynt? Twrci: 25 y cant o gyfanswm y stoc dai, bron 1.5 miliwn o unedau; Sweden: 18 y cant o'r stoc, bron i 0.75 miliwn o unedau. Ac yna gallwn edrych ar wledydd eraill. Norwy: 15 y cant, 320,000 o unedau; Yr Almaen: 10 y cant o'r stoc rhentu, dros 2 filiwn o unedau; Awstria: 8 y cant o gyfanswm y stoc, bron i 0.33 miliwn. Rydym yn sôn am niferoedd mawr iawn yma ac mae modd gwneud hyn yng ngweddill y byd. Nid safbwynt asgell chwith neu asgell dde ydyw. Yn Efrog Newydd, pe baech yn dweud wrthynt eu bod yn byw mewn tai asgell chwith yn y cwmnïau cydweithredol drud iawn hynny, byddent yn benwan. Byddent wedi'u cythruddo'n fawr, oni fyddent? Ond mae'n rhaid i chi ddeall ei fod yn ddull o ddarparu nifer fawr o dai, nad ydym yn ei ddefnyddio yng Nghymru ar hyn o bryd, ac er fy mod, fel y dywedais yn gynharach, yn cefnogi tai cyngor yn fawr iawn, mae angen mwy o dai arnom, ac mae cwmnïau cydweithredol yn fath arall o system dai. Pam na allwn wneud yr un peth yng Nghymru ag y maent yn ei wneud ym mhob rhan o weddill y byd?