Gwasanaethau Iechyd Meddwl i Bobl Ifanc

Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 2:02 pm ar 5 Tachwedd 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 2:02, 5 Tachwedd 2019

(Cyfieithwyd)

Wel, diolchaf i David Rees am hynna ac rwy'n cytuno'n llwyr y bu angen angen ailgyfeirio'r system fel ei bod yn canolbwyntio ar wasanaethau dwysedd is sy'n atal pobl ifanc rhag cael eu huwchgyfeirio at y gwasanaeth arbenigol y mae CAMHS yn ei gynrychioli. Yn wir, Llywydd, rwy'n cofio egluro lawer gwaith ar lawr y Cynulliad pa oeddwn i'n Weinidog iechyd bod anfon person ifanc yn syth i wasanaeth iechyd meddwl arbenigol pan mai'r hyn sydd wir ei angen arno yw gwahanol fath o wasanaeth dwysedd is pryd y gallai siarad ag oedolyn am y busnes anodd o dyfu i fyny—bod hynny'n well buddsoddiad yn nyfodol y bobl ifanc hynny. Ac, fel mae gwaith ymchwil gan Hafal, yr elusen iechyd meddwl yma yng Nghymru wedi ei ddangos, dyna'r hyn y mae pobl ifanc eu hunain yn ei ddweud wrthym y maen nhw ei eisiau.

Dyna pam, ers y cyfnod hwnnw, yr ydym ni wedi buddsoddi yn y gwasanaethau hynny—y dull ysgol gyfan sydd wedi deillio o'r gwaith a wnaed gan y pwyllgor dan arweiniad Lynne Neagle, lle'r ydym ni'n buddsoddi £2.5 miliwn i wireddu hynny. Y gwasanaeth cwnsela sydd gennym ni mewn ysgolion: fe wnaeth 11,365 o bobl ifanc elwa ar y gwasanaeth hwnnw y llynedd, Llywydd; nid oedd 87 y cant ohonyn nhw angen atgyfeiriad ymlaen, a dim ond 3.5 y cant ohonyn nhw oedd angen atgyfeiriad at CAMHS. Nawr, dyna'r union bwynt y credaf y mae David Rees yn ei wneud, sef, lle mae gennych chi wasanaethau addas ar gael sy'n gallu ymateb yn gyflym i anghenion person ifanc, yna yn aml iawn bydd yn golygu nad oes angen i'r person ifanc hwnnw gael gwasanaeth mwy dwys a mwy arbenigol. Pan nad yw'r pethau hynny ar gael ac nad ydyn nhw'n cael eu rhoi ar waith mewn modd amserol, y perygl yw y bydd cyflwr y person ifanc hwnnw yn gwaethygu ac y bydd yn cael ei ruthro i ben dwysach y sbectrwm. Dyna'r hyn y byddem ni eisiau ei osgoi. Byddem ni eisiau gwneud yn siŵr bod y gwasanaeth cymorth iechyd meddwl sylfaenol lleol, er enghraifft—un o lwyddiannau mawr y Cynulliad hwn, rwy'n credu, yn deillio o Fesur Iechyd Meddwl (Cymru) 2010—. Ceir 2,384 yn fwy o atgyfeiriadau bob mis at y gwasanaeth gofal sylfaenol hwnnw erbyn hyn nag a oedd pan ddechreuodd yn 2014. Gwelwyd ei fod yn boblogaidd iawn ymhlith cleifion, ac mae'n gwneud yr hyn a ddywedodd David Rees: mae'n mynd law yn llaw â pherson ifanc—gan ei fod yn ymdrin â phobl dan 18 oed yn ogystal ag oedolion—mae'n mynd law yn llaw â nhw yn gynnar, ac yn ceisio gwneud yn siŵr y gellir datrys anawsterau heb i'r problemau hynny ddod yn rhai sy'n gofyn am y dwyster a'r wybodaeth arbenigol y mae CAMHS ei hun yn eu darparu.