4. Datganiad gan y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol: Cefnogi Awdurdodau Tai Lleol i sicrhau opsiynau tai tymor hir yn y Sector Rhentu Preifat

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:08 pm ar 5 Tachwedd 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 4:08, 5 Tachwedd 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch. Yn ôl yr arfer, David, rydym ni'n cytuno ynghylch llawer mwy na'r hyn yr ydym ni'n anghytuno yn ei  gylch. Felly, rwy'n cytuno'n llwyr â chi fod angen inni gael gwell berthynas â'r sector rhentu preifat. Bydd a wnelo rhan o hynny wrth gwrs â dod â'n Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 newydd i rym, sy'n rhoi mwy o sicrwydd deiliadaeth i bobl beth bynnag, dim ond yn y sector rhentu preifat arferol. Ond mae hwn yn gynllun cwbl wahanol sy'n caniatáu i'r awdurdodau lleol gyflawni eu dyletswyddau tai o dan Ran 3 o'r Ddeddf Tai mewn ffordd fwy effeithiol gan ddefnyddio'r sector rhentu preifat, felly dyna'r peth cyntaf i'w wneud yn hollol glir.

Os yw landlord eisiau gadael y cynllun, yn amlwg bydd yn gallu gwneud hynny, mae'n eiddo iddo wedi'r cyfan, ond mae sawl dewis ar gael yn hynny o beth. Yn gyntaf oll, os oes unrhyw drefniant grant neu fenthyciad wedi bod er mwyn dod â'r eiddo i safon, caiff hynny ei ad-dalu ar yr adeg honno, yn gymesur â faint o amser y maen nhw wedi cael ei dŷ yn y cynllun. Hefyd wrth gwrs, mater i'r awdurdod lleol fydd prynu'r tŷ pe bai'r landlord yn ei werthu, ac rwy'n gobeithio drwy hynny y byddem mewn gwirionedd yn troi'r tai yn dai cymdeithasol, i bob diben. Felly, rydym ni eisiau cael y tair ardal brawf i weld pa fath o drosiant yn y system a allai fod.  

Mae gennyf ddiddordeb mewn cynlluniau arloesol eraill hefyd, nad wyf yn eu cyhoeddi heddiw, ond y mae gennym ni ddiddordeb mawr mewn: canfod, er enghraifft, buddsoddwyr a allai fod yn awyddus i adeiladu ar gyfer y sector hwn mewn gwirionedd—adeiladu ar gyfer y sector hwn yn benodol. Ac er na fyddent yn landlordiaid cymdeithasol cofrestredig, byddent yn gallu trosglwyddo eu heiddo am gyfnod hir o amser i'r math hwn o drefniant rheoli tai. Felly, rwy'n awyddus iawn ein bod yn edrych ar hynny.

Gyda'm cydweithiwr Lee Waters rydym ni wedi bod yn edrych ar eiddo gwag ledled Cymru a'r hyn y gallwn ei wneud i gymell perchnogion i ddod â'r tai gwag hynny yn ôl i ddefnydd buddiol, a chynllun arall yw hwn i wneud yr union beth hwnnw. Felly, os oes gennych chi eiddo yng Nghymru ac nad oes gennych y modd i'w addasu fel y gellir byw ynddo, bydd hon yn ffordd o wneud hynny, ac yn gyfnewid rydych chi'n caniatáu i'r awdurdod lleol ei gael am bum mlynedd, byddent yn ei roi ar rent, a bydd yn cael ei ddychwelyd ichi mewn cyflwr llawer gwell nag y byddech, mae'n debyg—fel arfer—wedi'i etifeddu.

Mae yn golygu y gallwn ni roi gwarantau i'r landlord a fydd yn ei helpu i ddeall dibynadwyedd grwpiau mwy agored i niwed, oherwydd mae llawer o straeon ar gerdded am natur annibynadwy pobl ar fudd-daliadau, ac yn y blaen. A beth mae hyn yn ei wneud, mewn ffordd debyg, yn rhyfedd, i'r hyn a wnaeth y cynllun Twf Swyddi Cymru i bobl ifanc, yw y bydd yn dangos i bobl nad yw'r hyn a gredant yn wir a bod pobl, mewn gwirionedd, yn ddibynadwy iawn. Mae llawer o bobl yn cael budd-daliadau pan fyddant mewn gwaith llawn amser, ac ati. Felly, rwyf yn credu y bydd yn profi'r cysyniad hwnnw hefyd.

Ni fydd angen cynllun bond oherwydd, mewn gwirionedd, wrth gwrs, yr awdurdod lleol yw'r asiantau rheoli, ac felly diogelir y landlord drwy'r awdurdod lleol. Mae gennym gynlluniau bond, er mwyn caniatáu i bobl rhentu yn y sector preifat lle na fyddai'r arian ganddynt fel arall, ond nid yw hynny'n rhan o'r cynllun hwn, oherwydd yr awdurdod lleol fydd yn gyfrifol am y tŷ. Byddwn yn hapus iawn i roi'r newyddion diweddaraf ichi rheolaidd. Rwy'n gobeithio'n fawr y gallwn wneud y cyfnod prawf hwn yn gyflym iawn. Caf ar ddeall y bydd landlordiaid ac awdurdodau lleol yn eiddgar iawn i gymryd rhan.