Diolch. Yn flynyddol ym mis Tachwedd rydym ni, yn briodol iawn, yn manteisio ar y cyfle i anrhydeddu a nodi'r ddyled sydd arnom i'r rhai a fu farw, i'n cyn-filwyr a chymdeithasau ein lluoedd arfog ledled Cymru fel rhan o gyfnod blynyddol y cofio. Mae'r flwyddyn 2019 yn nodi sawl pen-blwydd pwysig.

Ym mis Mehefin, roeddem ni'n coffáu pymtheng mlynedd a thrigain ers D-Day, y diwrnod tyngedfennol yr ydym ni erbyn hyn yn ei ystyried yn ddechrau diwedd y rhyfel yn Ewrop. Cynhaliwyd digwyddiadau mawr i goffáu, yma yn y DU ac ar hyd arfordir Normandi, wrth i gymunedau a gwledydd fyfyrio, cydnabod a chofio. Bu fy hen ewythr Tommy—Thomas Edward Oldfield o Gorfflu Gwasanaeth y Fyddin Frenhinol—yn filwr yng Ngwlad Belg ac yn Ffrainc cyn D-Day. Bu yn Arromanches yn ystod y glaniadau lle gwelodd ei ewythr ei hun, Arthur Brockley, yn glanio o'r cwch ar y traeth. Fe ofynnodd ei ewythr iddo, 'Be' wyt ti'n ei wneud yn y fan hon?' ac fe atebodd ef, 'Yr un peth â thithau.' Yn 83 mlwydd oed erbyn hyn, mae Tommy yn parhau i fynychu ei senotaff lleol yn flynyddol ar Sul y Cofio.

Roedd y mis diwethaf hefyd yn nodi saith deg a phump o flynyddoedd ers rhyddhau 's-Hertogenbosch gan y 53ed Adran (Cymru). Roedd y Prif Weinidog yn cynrychioli Cymru yn ystod digwyddiadau coffáu ar 26 a 27 o fis Hydref. Fe gollwyd 146 o filwyr o Gymru yn ystod yr un frwydr honno.

Roedd mis Awst hefyd yn nodi hanner canmlwyddiant anfon lluoedd arfog y DU i ymgyrchoedd yng Ngogledd Iwerddon—yr ymgyrch barhaus hwyaf erioed yn hanes milwrol Prydain.

Eleni, mae'r Lleng Brydeinig Frenhinol yn gwahodd cymunedau ledled Prydain i 'Gofio gyda'i Gilydd' am y gwasanaeth, yr aberth, y cyfeillgarwch a'r cydweithrediad ymysg dynion a menywod o Brydain, y Gymanwlad a'r cymheiriaid a fu'n ymladd ar yr un ochr ym 1944.