Part of the debate – Senedd Cymru am 4:27 pm ar 13 Tachwedd 2019.
Diolch am y cwestiwn. Rwy'n bwriadu delio â hynny maes o law, ymhlith y sylwadau sydd wedi cael eu gwneud mor belled.
Soniwyd am y cwestiwn cyfreithiol. Dylwn i ddweud nad yw Llywodraeth Cymru wedi dadlau bod rhwystr cyfreithiol i enw Cymraeg yn unig, ac rwy'n ddiolchgar i’r Athro Keith Bush, yn yr e-bost a rannwyd gydag Aelodau, sydd yn cydnabod hynny. Ond mae yna resymau da pam mae hygyrchedd y gyfraith yn cefnogi enw yn y Gymraeg ac yn y Saesneg ac, yn wir, rwyf wedi rhoi fy marn mewn trafodaethau gyda Rhun ap Iorwerth am sut i sicrhau bod y diwygiadau sy’n cael eu cynnig yng Nghyfnod 3 yn weithredol yn gyfreithiol, pe bydden nhw’n cael eu pasio.
Ond rwy'n ymwybodol o’r farn bod rhai yn teimlo bod cael enw Saesneg yn ogystal ag enw Cymraeg ar gyfer y sefydliad yn tanseilio defnydd y term 'Senedd', a hefyd yn tanseilio’r defnydd o’r Gymraeg. Byddwn i jest yn dweud bod gan y sefydliad enw statudol yn Gymraeg ac yn y Saesneg nawr, a dyw hyn ddim wedi atal defnydd cynyddol o’r term 'Senedd'. A gyda’r ewyllys orau yn y byd, dwi ddim yn credu bod yr her rŷn ni wedi gosod i'n hunain o filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050 yn mynd i gael ei heffeithio gan fodolaeth term statudol yn y Saesneg ar gyfer y sefydliad hwn, gan fod gennym ni derm statudol yn y ddwy iaith ar hyn y bryd. Fel dywedodd y Prif Weinidog ddoe, gwnaeth y Llywodraeth gymryd y farn ar Gyfnod 2 y dylem ni fel cenedl ddwyieithog gael enw dwyieithog ar y sefydliad.
I ymateb i’r pwynt gwnaeth Rhun yn ei gyfraniad, mae’r Llywodraeth wedi dod i farn ar sut y byddem ni’n pleidleisio gyda’n gilydd, sy’n adlewyrchu trafodaeth gan Aelodau ar ein meinciau, boed Aelodau o’r Llywodraeth neu’r meinciau cefn. Wnaethom ni ddim gosod chwip ar y cwestiwn hwn y tu allan i’r fainc flaen yng Nghyfnod 2, a dŷn ni ddim yn gwneud hynny yng Nghyfnod 3. Bydd pleidiau eraill, wrth gwrs, yn dod i’w barn eu hunain ynglŷn ag a ddylid gosod chwip. Mae rhai o’n Haelodau, fel mae Rhun wedi cydnabod, yn cefnogi’r gwelliant arfaethedig.