7. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Gofal Hosbis a Gofal Lliniarol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:11 pm ar 20 Tachwedd 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Helen Mary Jones Helen Mary Jones Plaid Cymru 4:11, 20 Tachwedd 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn ddechrau drwy ddiolch i grŵp y Ceidwadwyr am gyflwyno'r ddadl hon ar y mater pwysig hwn, a diolch yn bersonol i Mark Isherwood am ei waith rhagorol ar y pwnc eithriadol o bwysig hwn sydd, fel y dywed, wedi bod yn nodwedd gyson o'i gyfraniad i'r Cynulliad ers iddo gael ei ethol. A gwn fod cydweithwyr yn y trydydd sector a'r mudiad hosbis yn ddiolchgar iawn i Mark Isherwood am bopeth y mae'n ei wneud, ac rwy'n siŵr y caiff y diolch hwnnw ei ategu ar draws y pleidiau yn y Siambr.

Hoffwn siarad yn fyr am ein dau welliant, os caf, Ddirprwy Lywydd, a gwneud un sylw cyffredinol pellach. Mae ein hail welliant, gwelliant 2, yn tynnu sylw at bwysigrwydd gofalwyr a chymorth i ofalwyr yn hyn o beth. Wrth gwrs, bydd Aelodau'r Cynulliad yn ymwybodol fod y Pwyllgor Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol wedi bod yn gwneud gwaith mawr yn edrych ar gymorth i ofalwyr yn gyffredinol. Mae effaith gofalu am rywun yn y sefyllfa hon yn enfawr wrth gwrs, ac i lawer o bobl, mae'r effaith emosiynol yn ddifrifol iawn. Mae'r materion sydd ynghlwm wrth ofalu am unigolyn iau tuag at ddiwedd eu hoes—efallai y byddwch hefyd, efallai, fel taid neu nain, yn gofalu am blant yr unigolyn iau hwnnw. Mae'r patrwm, wrth gwrs—gwelwn yn aml iawn y bydd yr unigolyn iau, sydd â chanser dyweder, yn teimlo'n well am rai misoedd efallai, ond yn anhwylus iawn eto drachefn; nid yw'r patrwm yn gyson. Ac felly mae gan ofalwyr sy'n cynorthwyo pobl mewn sefyllfaoedd gofal lliniarol anghenion penodol ac mae angen y cymorth hwnnw arnynt hefyd ar ôl profedigaeth. Mae'r rôl honno'n cael ei cholli, yn ogystal, os ydych chi wedi bod yn gofalu am rywun ers peth amser ac yn sydyn, nid ydynt yno gyda chi mwyach. Rydych yn wynebu'r galar o'u colli a chwestiwn ynglŷn â sut yr ewch ymlaen â'ch bywyd eich hun, ac rwy'n siŵr bod llawer ohonom wedi gweld hyn yn ein teuluoedd ein hunain. Wrth gwrs, mae'r mudiad hosbis yn gwneud gwaith da iawn mewn perthynas â chymorth profedigaeth o'r fath, ond ni ddylem ddibynnu arnynt hwy yn unig. Felly, hoffwn argymell ein hail welliant i'r hyn sydd, yn gyffredinol, yn gynnig cryf iawn i'r Cynulliad.

Mae ein gwelliant 3 yn sôn am yr angen i ddarparu amrywiaeth o wasanaethau, a chredaf fod Mark Isherwood wedi cydnabod yn ei araith fod ar bobl eisiau pethau gwahanol tuag at ddiwedd eu hoes. Dyma'r un peth sy'n sicr o ddod i bawb ohonom, ond mae'n bosibl fod lle y teimlwn yn fwyaf cyfforddus i dreulio ein horiau a'n dyddiau olaf yn amrywio'n fawr o un person i'r llall. Mae llawer o bobl yn dewis cymorth yn y cartref, ac rwyf am gofnodi fy niolch unwaith eto i'r nyrsys Marie Curie a'n helpodd i ofalu am fy mam gartref. Ni fydd eraill eisiau hynny; nid ydynt am roi'r hyn a welant fel pwysau ar aelodau o'u teuluoedd a'u gofalwyr. Felly, rhaid inni sicrhau bod amrywiaeth o wasanaethau ar gael. Ac fel cynrychiolydd ar gyfer Canolbarth a Gorllewin Cymru, rwy'n arbennig o awyddus ein bod yn sicrhau bod y rheini ar gael ar draws cymunedau gwledig hefyd, a cheir rhai gwasanaethau hosbis yn y cartref rhagorol, sefydliad Paul Sartori, er enghraifft—