Daw hyn â mi at y flaenoriaeth gyntaf—gostwng yn ddiogel nifer y plant y mae angen gofal arnyn nhw. Er bod yr adroddiadau wedi ymchwilio i achos y cynnydd yn nifer y plant mewn gofal, nodir bod y niferoedd hyn yn dal i godi. Mae'n rhy gynnar i ddweud bod hyn er gwaethaf disgwyliadau is y Prif Weinidog. Ym mis Gorffennaf, gwnaeth y Dirprwy Weinidog ddatganiad yn dweud mai dim ond 16 o awdurdodau lleol a oedd wedi gosod targedau i leihau eu poblogaeth sy'n derbyn gofal. Felly, tybed a yw'r awdurdodau eraill wedi gosod eu targedau eu hunain eto.

Rwy'n gwerthfawrogi'r uchelgais gadarnhaol, ond ar hyn o bryd rwy'n amau a gaiff ei chyflawni. Rhaid sicrhau bod gostyngiadau'n ddiogel, felly rwy'n croesawu'r camau i atgyfnerthu'r symudiadau tuag at yr agenda atal ac ymyrryd. Mae £15 miliwn wedi'i ddyrannu i ehangu'r gwasanaethau ataliol ac ymyrryd hyn drwy'r gronfa gofal integredig. Nawr, yn ôl Swyddfa Archwilio Cymru, mae effaith gyffredinol y gronfa o ran gwella canlyniadau i ddefnyddwyr gwasanaethau yn parhau i fod yn aneglur, felly byddwn yn gwerthfawrogi rhywfaint o sicrwydd heddiw nad yw'r arian yn cael ei atal rhag cyflawni ei uchelgais cadarnhaol. Yn wir, rwy'n cytuno bod angen agenda sy'n bendant yn canolbwyntio mwy ar atal. Yr wythnos diwethaf, fe wnes i alw am sefydlu llysoedd teuluol cyffuriau ac alcohol yma i helpu datrys problemau mewn teuluoedd sydd mewn perygl o golli eu plant.

Mae arnom ni hefyd angen mwy o gefnogaeth i wasanaethau plant, h.y. ein hadrannau, sydd â rhai pobl wych yn gweithio ar y rheng flaen, sydd eisiau cefnogi teuluoedd ac sy'n dymuno cefnogi'r plant hyn. Er enghraifft, mae fy awdurdod i, Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy, wedi gweld cynnydd o 23 y cant yn nifer y plant sy'n derbyn gofal ers 2016, a disgwylir y bydd adrannau gwasanaethau cymdeithasol yn gwario £2.25 miliwn yn ormod yn y flwyddyn ariannol hon. Yn y tymor byr, mae awdurdodau lleol fel Conwy yn haeddu cymorth ariannol brys lle gellir profi mewn gwirionedd bod straen ariannol ychwanegol oherwydd y nifer cynyddol o achosion a chymhlethdod y sefyllfa.

Mae ysgolion hefyd yn darparu cymorth i blant sy'n derbyn gofal. Fodd bynnag, yn anffodus gostyngodd canran y plant a gyflawnodd y dangosydd pynciau craidd yng nghyfnod allweddol 2 i 58.3 y cant yn 2018-19. Mae gennym ni'r grant datblygu disgyblion ar gyfer gweddill y tymor Cynulliad, ond mae'n debyg mai'r cwestiwn a fyddai gennyf yw bod angen i ni weld pa mor effeithiol yw hyn o ran helpu gyda'r agenda gyfunol hon. Canfu'r adroddiad 'Cyllido Ysgolion yng Nghymru' fod y grant datblygu disgyblion wedi cael ei ddefnyddio, mewn rhai achosion, i ychwanegu at y cyllid craidd a'i gryfhau. Ni all hynny fod yn iawn. Yn yr un modd, nodir bod £15 miliwn wedi cael ei ddarparu i ddatblygu gwasanaethau therapiwtig, ond faint o wahaniaeth y mae hyn yn ei wneud? Mae bron i 100 o blant o'r gogledd wedi cael eu hanfon allan o'r rhanbarth am driniaeth iechyd meddwl yn y pedair blynedd diwethaf. Mae'r adroddiad yn nodi ei bod hi'n anodd cael y cymorth cywir ar yr adeg gywir oherwydd trothwyon ar gyfer gwasanaethau arbenigol, felly hoffwn weld rhywfaint o gynnydd, gan weithio gyda'r Dirprwy Weinidog ynghylch hyn. Yn yr un modd, mae angen newid cadarnhaol yn sgil y canfyddiad brawychus ei bod hi'n mynd yn anos paru plant â lleoliadau priodol: cafodd 9.2 y cant o blant dri neu fwy o leoliadau yn 2018-19.

Aeth blwyddyn heibio bellach ers i'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus argymell dull strategol cenedlaethol o gomisiynu lleoliadau. Felly, mae'n bryd i ni gyflawni hyn mewn gwirionedd. Yn sicr, rwy'n croesawu'r adroddiad sydd ger ein bron heddiw, a'r gwaith da y mae'n ei amlinellu, ond gobeithiaf ei fod wedi dangos bod angen gwneud mwy i sicrhau ein bod yn atal yn ddiogel. Rydym ni eisiau gweld yr holl gymorth y bwriedir ei roi yn cyrraedd ein plant sy'n derbyn gofal ac mae angen i bob un ohonom ni wneud mwy i helpu'r gwasanaethau rheng flaen y dibynnwn mor drwm arnyn nhw i helpu ein pobl ifanc mewn gofal. Diolch.