3. Datganiad gan Ddirprwy Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth: Yr Economi Sylfaenol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:10 pm ar 26 Tachwedd 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lee Waters Lee Waters Labour 3:10, 26 Tachwedd 2019

(Cyfieithwyd)

Manylion hyn—rydym yn darganfod ein ffordd wrth fwrw ymlaen. Mae'r Basgiaid, maen nhw'n dweud wrthyf i, yn defnyddio'r ymadrodd barddonol, eu bod nhw'n ceibio'r ffordd wrth deithio arni. Rwyf i'n defnyddio ymadrodd llai barddonol, ein bod ni'n meddwl am bethau wrth inni fynd yn ein blaenau. Dyna'r oeddwn i'n cyfeirio ato, y dull arbrofol hwn yn benodol, yn hytrach na dweud, 'Mae gennym dempled, gwyddom sut mae'n gweithio.' Holl ddiben yr agenda hon—dyna pam mae'n gyffrous ac yn frawychus braidd—yw ein bod ni'n ailadrodd ac yn datblygu mewn amser real, ac mae perygl i hynny, fel y gallaf dystio, ond dyna'r bwriad y tu ôl i'r polisi. Mae hwn yn ddull gwahanol ac mae'n amlwg wedi ennyn rhywfaint o ddadlau, ond rwy'n credu mai hwn yw'r un cywir, o ystyried yr ansicrwydd yr ydym ni'n ei wynebu.

Mae'r Aelod wedi gofyn rhyw saith o gwestiynau sylweddol i mi, ac ni fyddaf i'n gallu gwneud gwir gyfiawnder â nhw, ond fe geisiaf wneud hynny'n fyr, Dirprwy Lywydd. O ran yr ymchwiliad gan Bwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau, rwy'n edrych ymlaen at weld yr adroddiad ac at ystyried eich argymhellion chi, oherwydd mae hwn yn rhywbeth sy'n agored i'w fowldio ac i ddylanwadu arno.

Mae'r cwestiwn y mae Russell George yn ei ofyn am fonitro a gwerthuso yn un rhesymol iawn, ac mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni'n ei ystyried ar hyn o bryd gydag is-grŵp y bwrdd cynghori gweinidogol a sefydlais i, sy'n fwrdd cynghori gwirioneddol, yr ydym ni'n gwahodd her a mewnbwn iddo gan amrywiaeth o sefydliadau cymdeithas sifil ac academyddion. Felly, rydym ni'n creu'r cymunedau ymarfer hyn. Nid ydynt mewn ysguboriau ar wahân, fel y dywedodd ef ar y diwedd; nid dull sectoraidd mo hwn o fewn yr economi sylfaenol. Dull gweithredu sy'n niwtral o ran sectorau ydyw. Yn y cynllun gweithredu economaidd gwreiddiol, fe nodwyd sectorau; rydym wedi symud y tu hwnt i hynny nawr i gael barn agnostig o ran sectorau, ac edrych ar hyd a lled yr economi sylfaenol gyfan. Os edrychwch ar y rhestr lawn o brosiectau sy'n cael eu cyhoeddi ar wefan Busnes Cymru, ceir amrywiaeth wirioneddol yn y fan honno, gan gynnwys rhai prosiectau polisi hefyd i brofi ffiniau ein meddylfryd ni.

O ran ei gwestiwn ynglŷn â thargedau swyddi gyda Busnes Cymru, mae hynny, hefyd, yn gwestiwn byw, ac yn rhywbeth yr wyf yn ei drafod gyda'r bwrdd cynghori—sut y gallwn ni fesur hyn. Fe soniodd am yr her sydd gennym o ran symud o gwmnïau micro i gwmnïau maint canolig, ac mae'r ystadegau yn syfrdanol: mae gan 95 y cant o fusnesau Cymru lai na naw o weithwyr; mae'r cwmnïau canolig eu maint, sydd â rhwng 50 a 249 o weithwyr, yn cyfrif am lai nag 1 y cant o'r holl fusnesau yng Nghymru, ond maen nhw'n gyfrifol am drosiant sy'n fwy na'r cyfan o'r 95 y cant o fusnesau. Felly, mae gennym nifer fach o gwmnïau sy'n gwneud llawer mwy na'r disgwyl yn economi Cymru, a'r hyn yr ydym ni'n awyddus i'w wneud yw cynyddu maint y micro i fod yn fach, y bach i fod yn ganolig, ac yna, pan fyddant yn ganolig, eu cadw nhw wedi eu gwreiddio'n ddwfn yng Nghymru. Mae pethau fel perchenogaeth gweithwyr yn ddewis atyniadol ar gyfer gwneud yn siŵr eu bod nhw'n aros wedi eu gwreiddio yn ein heconomi ni.

Gweithio ar hyd y cadwyni cyflenwi, meddai ef, yw'r her allweddol yma unwaith yn rhagor, a dyma'r gwaith y mae angen i ni ei wneud gyda'r byrddau gwasanaethau cyhoeddus ar hyn o bryd, gan ddefnyddio data i'w ddeall yn iawn. Mae'r prosiect Swyddi Gwell yn Nes at Adref y mae Julie James wedi arwain arno wedi gwneud llawer o waith eisoes gyda rhai gweision sifil ymroddedig iawn o fewn Llywodraeth Cymru i ddeall yn iawn y data o ran ble mae'r gwariant yn gostwng, y bylchau o fewn hynny, a sut yr ydym yn gwneud ymholiadau i wneud y gorau o'r sefyllfa. Felly, dyna'r hyn yr ydym yn bwriadu gweithio arno ar draws y sector cyhoeddus.

Yr hyn y byddwn yn hoffi ei wneud hefyd yw hyn—rydym wedi gweld nifer fawr o gwmnïau sector preifat yn gwneud cais i'r gronfa her, ac rwy'n awyddus nawr i weld sut y gallwn ni ddatblygu'r agenda hon gyda chwmnïau mwy yn y sector preifat, fel bod y prif gwmnïau mawr yn defnyddio eu gwariant, eu gwariant dewisol nhw, ynghlwm wrth yr agenda hon fel ein bod ni'n gwneud yn fawr o'r cyllid hwnnw hefyd. Nid agenda i'r sector cyhoeddus yn unig yw hon.

Rwy'n credu fy mod i wedi ceisio ymdrin â'r rhan fwyaf o'r pwyntiau. Mae'r diffiniad o, maddeuwch i mi—