Part of the debate – Senedd Cymru am 3:41 pm ar 3 Rhagfyr 2019.
A gaf i ymuno ag eraill i longyfarch ein pobl ifanc a'u staff a'u gwaith? Rwy'n siŵr y bydd pawb ar draws y Siambr hon yn ymuno â mi i'w llongyfarch. Gweinidog, rydych chi wedi ateb llawer iawn o'r cwestiynau ar bwyntiau yr oeddwn i eisiau eu codi, oherwydd mae'n amlwg eich bod yn angerddol ynghylch hyn a gallwch chi weld yr angerdd hwnnw yn dod trwodd. Rwy'n cytuno â chi, mae'r blynyddoedd cynnar yn allweddol i fwynhau darllen oherwydd roedd gennyf i ddiddordeb mewn darllen—ac roedd Siân Gwenllian yn llygad ei lle—mae dadansoddi'r testun, nid yn unig y penawdau, yn bwysig. Mae pobl ifanc yn cael naw deg un y cant o'u deunydd darllen o sgyrsiau ar-lein, ac maen nhw'n dweud mai yn anaml, neu byth, y mae 44 y cant yn darllen llyfr. Mae angen ystyried sut yr ydym ni'n mynd i'r afael â hynny ac annog pobl ifanc i ddefnyddio technoleg ar gyfer eu hymchwil a'u datblygiad. Nid oeddwn i'n gallu deall sut oedd yr elfen ddealltwriaeth o ddarllen, neu ddeall, fel y dywedodd Suzy, yn is na'r llinell ac eto i gyd, roedd ein myfyrdod a'n gwerthusiad yn uwch na'r llinell, sy'n amlwg yn bwynt hollbwysig.
Ond hefyd, rwyf eisiau atgoffa ein hunain o'r neges gadarnhaol yma: mewn gwirionedd, rydym ni wedi gwella naw lle mewn gwyddoniaeth yn y ffigurau cenedlaethol; rydym wedi gwella wyth lle mewn darllen; ac rydym wedi gwella saith lle mewn mathemateg. Felly, mewn gwirionedd, yn erbyn gwledydd eraill, yn bendant rydym wedi gwella ein hunain ac wedi codi'r llinell ac ni ddylem anwybyddu'r pwynt hwnnw. Nid mater o wella'r ffigurau unigol hynny'n unig yw hyn, rydym wedi codi yn erbyn gwledydd eraill hefyd, ac mae hynny'n hollbwysig. Sylwais hefyd fod y bwlch cyrhaeddiad wedi gostwng, er fy mod yn cydnabod nad yw'r deial 10 y cant a'r deial 90 y cant o reidrwydd ar y lefelau yr ydym ni eisiau iddyn nhw fod i allu cau'r bwlch hwnnw, ond yn rhoi gwell cyfartaleddau inni, ac mae angen gwneud rhywbeth ynglŷn â hynny.
A gaf fi ofyn y cwestiwn, yn amlwg, ynghylch sut yr ydym ni'n mynd i'r afael â hyn? Mae rhai o'r pethau—. Rwy'n credu bod addysg alwedigaethol yn agwedd bwysig pan fyddwn ni'n cyrraedd rhai o'r lefelau hyn, oherwydd credaf y gall addysg alwedigaethol hefyd helpu rhai o'r disgyblion hynny i ddeall rhai o'r pwyntiau yr ydym ni'n sôn amdanyn nhw. Nid yw'n ymwneud â'r agenda academaidd yn unig, ond yr agenda alwedigaethol hefyd, a gall y ddwy ddod at ei gilydd i'w cymeradwyo. Felly, sut y byddwch chi'n edrych ar sut y bydd yr agenda alwedigaethol a'r agenda academaidd yn eich cwricwlwm weithio i sicrhau y gallwn ni wella'r lefelau hynny o'r 10 y cant isaf a'r 10 y cant uchaf, sy'n rhoi'r ffigur gwell hwnnw i ni yn hynny o beth? Sut yr ydym ni'n sicrhau ein bod yn codi disgwyliadau ynghylch posibiliadau? Roeddech chi wedi sôn am gyrraedd y potensial, ond rydym ni eisiau codi'r disgwyliad a'r cyfleoedd a'r posibiliadau i'r bobl hynny gyrraedd y potensial hwnnw. Felly, beth yr ydych chi'n ei wneud i weithio tuag at hynny fel ein bod ni'n rhoi mwy o obaith iddyn nhw?
Soniodd Siân Gwenllian am athrawon. Unwaith eto, rwy'n codi cwestiwn yr athrawon hefyd. Sut mae annog mwy i mewn? Ond hefyd, ni adlewyrchwyd ein hathrawon absennol yn hynny, ond mae gennym lawer o athrawon cyflenwi'n dod i mewn. Sut yr ydym ni'n mynd i'r afael â'r agenda athrawon cyflenwi i sicrhau nad yw hynny'n effeithio ar ddysgu ein pobl ifanc, fel y gallan nhw barhau i ddatblygu? Mewn llawer o ysgolion mae athrawon cyflenwi'n mynd a dod yn eithaf aml, ac mae hynny yn effeithio arnyn nhw. Rydych chi wedi sôn am fanciau bwyd a'u llesiant, ond gadewch inni beidio ag anghofio, mae llesiant yn effeithio ar ddysgu plant, ac mae hynny'n hollbwysig. Mae angen inni roi sylw i hynny.
Fe wnes i sylwi bod yr OECD yn adlewyrchu Andreas Schleicher a'i sylw: 'Rwyt ti ar y trywydd iawn.' Dyna'r hyn a ddywedodd ef: 'Rwyt ti ar y trywydd iawn. Dal ati', ond a allwch chi ein hargyhoeddi ni y bydd y newidiadau i'r cwricwlwm a gyflwynir gennych y flwyddyn nesaf yn ein cymryd ar y llwybr hwnnw'n barhaus, ac nad yw'n mynd i'n dargyfeirio oddi ar y llwybr i lwybr arall, i gyfeiriad arall? Oherwydd mae'n bwysig ein bod yn parhau â'r cynnydd a welwyd yn ystod y tair blynedd diwethaf. Rydym i gyd wedi galw am y cynnydd hwn. Ers 2015, rwy'n ei gofio—galwodd pob un ohonom ni am y cynnydd hwn. Rydym wedi'i gael nawr, gadewch inni ei ddathlu, ond gadewch inni hefyd wneud yn siŵr ei fod yn parhau, oherwydd dyna'r nod ar gyfer ein pobl ifanc, er mwyn sicrhau eu bod nhw'n gallu elwa o wella ein systemau.