5. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Cymru Iachach — Y wybodaeth ddiweddaraf am yr Ymgyrch 'Hyfforddi. Gweithio. Byw.'

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:05 pm ar 3 Rhagfyr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:05, 3 Rhagfyr 2019

(Cyfieithwyd)

Nid ennill hawliad mewn tribiwnlys mewn gwirionedd oedd y rhan fwyaf llwyddiannus o hyn; ond pan oeddech yn gallu newid natur y berthynas yng ngweithle rhywun fel y gallen nhw aros mewn gwaith, yn hytrach nag ennill swm o arian ar ôl iddyn nhw adael y gweithle, neu wneud hawliad yn erbyn cyflogwr a chael canlyniad llwyddiannus a arweiniai'n aml at ddiwedd y berthynas yn y gweithle yn ymarferol. Rwy'n disgwyl i'r gwasanaeth iechyd fod yn rhan o hynny'n llwyr. Rwy'n credu bod yna bwynt ehangach ynghylch cadw ein staff—ac mae'n bosibl y bydd y telerau'n newid, efallai y bydd yr oriau y maen nhw'n gweithio yn newid, efallai y bydd y patrwm yn newid—sef bod eisiau dechrau o'r safbwynt ein bod eisiau cadw'r staff o fewn y gwasanaeth.

O ran y pwynt fod gan yr ymgyrch, 'Hyfforddi. Gweithio. Byw' gyllideb o £0.5 miliwn. Mae'r cymelliadau ychydig dros £400,000—y cymelliadau ariannol ar gyfer yr hyfforddiant meddygol gan gynnwys meddygfeydd teulu. A dweud y gwir, byddaf yn cyhoeddi rhywfaint o wybodaeth am nifer y bobl y credwn eu bod wedi'u denu i Gymru o ganlyniad i'r ymgyrch farchnata, ond bydd rhywfaint o hynny'n ymwneud â'r cyfuniad o ffactorau yr ydych yn gywir yn eu nodi. Mae arnaf eisiau deall gwerth parhaus yr ymgyrch, a rhan o'r her yw cyflawni a deall yr hyn y mae ymgyrch farchnata yn ei chyflawni a phetaech yn cael gwared ar hynny, yna beth a gredwn ni fydd yn digwydd hefyd.

Ond, gallaf ddweud yn onest, ym mhob un o'r digwyddiadau yr wyf wedi bod ynddynt yng nghyngres yr RCN yn ystod y tair blynedd diwethaf, ac yng nghynhadledd yr RCM, mae'n anodd gorbwysleisio brwdfrydedd ein cynrychiolwyr ein hunain yn y cynadleddau hynny—. Felly, mewn gwirionedd, mae ein nyrsys a'n bydwragedd yng Nghymru yn falch iawn o weld Cymru ar ganol y llwyfan, ac maen nhw eu hunain yn eiriolwyr gwirioneddol dros bobl sydd eisiau dod i weithio yng Nghymru. Ond y brwdfrydedd gwirioneddol a fynegwyd gan amrywiaeth o bobl eraill ynghylch canfod beth yw'r cyfleoedd—. Nid yw ynghylch dod i edrych ar stondin grand a chael cacen gri am ddim. Lefel y diddordeb a geir, gyda'r un pwynt mynediad i fynd yn ôl at bobl—. Mae wedi gwella bob blwyddyn. Felly, mae'n dangos gwir werth yr hyn yr ydym ni'n ei wneud, ac mae yna frand cenedlaethol cyson; mae hynny mewn gwirionedd yn helpu byrddau iechyd i ymgymryd â'u gweithgarwch recriwtio eu hunain hefyd. Felly, mae gwerth go iawn. Rwyf eisiau ceisio deall hynny'n iawn, ac rwyf eisiau rhoi mwy o fanylion i Aelodau'r Cynulliad ynghylch hynny yn ystod y flwyddyn nesaf.

O ran anghenion y dyfodol—ac mae hyn yn cysylltu â phwynt strategaeth y gweithlu a wnaethoch a'r ymgynghoriad a gyflwynwyd gan AaGIC a Gofal Cymdeithasol Cymru—mae hyn yn cysylltu'n ôl â'r diwygio bwriadol yr ydym yn ei wneud i wasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol yn 'Cymru Iachach' a'r awydd i ddeall sut mae hyfforddiant yn digwydd. Sut mae pobl yn cael eu hyfforddi i'w hyfforddi nhw ar gyfer y byd gwaith y maen nhw'n mynd iddo, nid y byd gwaith a fodolai 10 mlynedd yn ôl; ond, yn fwy na hynny, y niferoedd y bydd eu hangen arnom ni hefyd. Felly, mae'n cysylltu'n rhannol â strategaeth y gweithlu. Mae hefyd yn cysylltu'n rhannol â'r ail-lunio bwriadol sy'n mynd i ddigwydd.

Mae'r fframweithiau yr ydym ni wedi ymgymryd â nhw ar gyfer gwyddoniaeth gofal iechyd a gweithwyr proffesiynol perthynol i iechyd hefyd yn sôn am swyddogaeth ehangach i'r grŵp hwnnw o staff. Nid oes a wnelo hynny ddim â'r staff sydd gennym ni nawr. Mae'n ymwneud â dymuno ail-lunio'r cydbwysedd yn y niferoedd sydd gennym ni yn fwriadol. Mae rhywfaint o hyn yn ymwneud â mwy na'r hyn yr ydym ni eisiau yn y dyfodol. Mae'n ymwneud â'n gallu i recriwtio. Nid wyf yn golygu nad oes gennym ni bobl sy'n gallu darparu hyfforddiant ac addysg o ansawdd uchel i'r bobl hynny o fewn y system yma yng Nghymru. Mewn gwirionedd, mae'n ymwneud â'r ffaith bod yn rhaid i lawer o'r hyfforddiant hwnnw ddigwydd o fewn y gwasanaeth iechyd.

Mewn sgyrsiau blaenorol yr wyf wedi'u cael gyda phobl ar draws y pleidiau—er enghraifft, am hyfforddi nyrsys yn Wrecsam—mae un o'r camau mwyaf cyfyngol mewn gwirionedd ynghylch gallu'r gwasanaeth iechyd i sicrhau bod y lleoedd hyfforddi hynny ar gael. Felly, mae'n ymwneud â gallu ein system i gyflawni hynny, ac rwyf wedi dewis yr opsiwn mwyafsymiol ym mhob un o'r blynyddoedd yr wyf wedi gwneud y dewis hwnnw, gan gofio gallu'r system i hyfforddi'r bobl hynny yn ddigonol ac yn briodol, o ystyried y profiad o hyfforddiant y dylent fod ei angen a'i eisiau, er mwyn iddynt gael profiad da, cymhwyster da a'r awydd i aros o fewn y system yma yng Nghymru.

Byddaf yn falch o ysgrifennu'n ôl at y grŵp trawsbleidiol ar strôc ar y mater penodol a godwch. Efallai y byddai'n ddefnyddiol pe bai'r Cadeirydd, rwy'n cydnabod ei fod yn yr ystafell, yn ysgrifennu ataf gyda chwestiwn penodol, a byddaf yn falch o ymateb. O ran lleoedd seiciatreg, rydym ni wedi llenwi 21 o 21 lle. O ran y materion sy'n ymwneud ag addysgu ac annog pobl i ystyried gyrfa yn y gwasanaeth iechyd, a dweud y gwir, wrth siarad â chyrff proffesiynol ac undebau llafur yn y gwasanaeth iechyd, dywedant mai eu pryder mwyaf ynghylch pobl yn dewis peidio â mynd i'r gwasanaeth iechyd yw'r ffordd y caiff y gwasanaeth iechyd ei bortreadu'n rheolaidd. Maen nhw'n poeni am y tudalennau blaen ar bapurau newydd, yn arbennig—ond safleoedd ar-lein hefyd—sy'n sôn am y gwasanaeth iechyd, ac mae pobl yn meddwl, 'Wel, does dim angen i mi fynd yno i ennill bywoliaeth dda, a pham y byddwn i'n gwneud hynny os ydw i wedyn yn mynd i gael fy ngwawdio?' Felly mae yna her yn bodoli ynglŷn â sut yr ydym ni'n siarad am y gwasanaeth, ac, i fod yn glir, nid problem yng Nghymru'n unig yw hon— mae'n broblem i'r DU gyfan, ac mae'n ymwneud â sut yr ydym yn trafod y gwasanaeth nad yw'n peri i bobl ei ddiystyru. Ond wrth gwrs mae eisiau annog pobl i weithio hyd eithaf eu gallu. Soniwn am hynny yn nhermau gofal iechyd darbodus, rydym yn siarad am hynny gyda phobl ifanc hefyd. Rwyf yn dal i fod o'r farn, ers yr hen ddyddiau yn Undeb Cenedlaethol Myfyrwyr Cymru—a byddaf yn gorffen ar y pwynt hwn; na, mae gennyf un pwynt arall—. Byddaf yn ysgrifennu atoch am adnodd y gweithlu, ac at yr Aelodau, oherwydd rwy'n credu bod yna rai manylion yno y gallaf eu darparu, ond mae'n rhan o'r contract meddygon teulu y cytunwyd arno eleni. Mae'n rhan orfodol, a bydd yr adnodd ar gael i bractisau, clystyrau a byrddau iechyd hefyd. Ond byddaf yn rhoi mwy o fanylion.

Ond ynghylch y pwynt hwn am yrfaoedd yn y gwasanaeth, erbyn i bobl gyrraedd blynyddoedd 12 a 13, y chweched isaf a'r chweched uchaf i roi'r hen enwau arnynt, os cofiwch hynny, bydd y rhan fwyaf o bobl wedi gwneud dewisiadau yn barod, hyd yn oed os nad ydynt yn ymwybodol o hynny. Felly, mewn gwirionedd, mae'n ymwneud â chyfnod llawer cynharach cyn i blant adael yr ysgol gynradd ac ar ddechrau cyfnod yr ysgol uwchradd; eu hatgoffa nhw eu bod yn ddigon da ac y dylen nhw feddwl am yrfa, a chael darlun a dealltwriaeth ehangach o'r byd a'r hyn y gallent ei gyflawni. Oherwydd bydd hynny'n rhoi grŵp ehangach fyth o bobl i ni, a dyna pam mae'r gwaith ehangu mynediad y cyfeiriais ato yn fy natganiad mor bwysig, er mwyn sicrhau bod gennym ni feddygon sy'n debyg i'r bobl y byddant yn eu trin a'u gwasanaethu yn y dyfodol.