8. Dadl Plaid Cymru: Brexit a Chytundeb au Masnach yn y Dyfodol

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:17 pm ar 4 Rhagfyr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Delyth Jewell Delyth Jewell Plaid Cymru 6:17, 4 Rhagfyr 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch am yr ymyriad. Rwy'n cytuno nad yw hyn yn rhywbeth sy'n canolbwyntio'n llwyr ar Boris Johnson. Rwy'n credu bod nifer o Aelodau'r Cabinet—wel, y Cabinet presennol ydynt o hyd—fel y dywedoch chi, fel Dominic Raab, y credaf fod peth o hyn—. Mae fel yr olwg Ddickensaidd ar y byd fod y byd ffyniannus yn cynaeafu'r holl wobrau ac rwy'n cytuno â'r dadansoddiad hwnnw. Mae'n peri pryder mawr. Unwaith eto, gobeithio, rwy'n erfyn ar Aelodau meinciau cefn Llafur i gefnogi'r cynnig, am mai gwerthu'r GIG fyddai'r ffordd orau i'r blaid honno wireddu'r weledigaeth ddystopaidd hon.

Mae'n rhaid imi ddweud bod disgrifio pryderon dilys am ddyfodol ein GIG fel 'codi bwganod', 'tactegau enbyd i greu ofnau' ac 'aflonyddu ar bobl agored i niwed sy'n defnyddio'r GIG' yn rhyfeddol. Credaf fod y sylw olaf yn arbennig yn sarhaus o ystyried mai amddiffyn pobl agored i niwed yw diben y cynnig hwn.  

Gwrandewais yn astud iawn ar esboniad y Gweinidog ynglŷn â pham nad ydynt am gael feto ar gytundebau masnach a pham nad ydynt am newid y gyfraith i atal Llywodraeth y DU rhag gallu preifateiddio'r GIG. Dywedodd fod Plaid Cymru, yr hyn rydym yn ei gynnig, yn swnio'n rhy debyg i annibyniaeth at ei ddant ef—sylw a adleisiwyd gan David Rees, ac un roeddwn braidd yn siomedig yn ei gylch. Rwy'n cefnogi annibyniaeth, nid wyf byth am wadu hynny, ond nid dyna rydym yn ei argymell heddiw. Galwn yn syml am roi feto i Gymru ar unrhyw gytundeb masnach a fyddai'n gallu gwneud niwed i'n gwasanaethau cyhoeddus.  

Gallai hyn weithio'n dda iawn yn ymarferol. Ni fyddai Llywodraeth y DU am inni ddymchwel cytundeb masnach drwy ddefnyddio'r feto. Felly, byddai'n rhaid iddynt negodi o'r dechrau fel bod gennym gytundeb sy'n cadw ein GIG yn gyfan. Byddai'n cyflawni'r hyn y mae Llywodraeth Cymru ei eisiau, sef bod y llywodraethau a'r deddfwrfeydd datganoledig yn gallu dylanwadu ar negodiadau masnach cyn iddynt ddechrau, sef yr hyn y credaf fod Huw Irranca-Davies yn cyfeirio ato yn ei gyfraniad.

Rwy'n credu ei bod yn drist iawn fod Llywodraeth Cymru yn blaenoriaethu dyfodol undeb sydd wedi gadael Cymru'n amddifad a heb unrhyw bŵer dros ddyfodol ein GIG. Rwy'n annog Aelodau meinciau cefn Llafur i geisio darbwyllo'r Llywodraeth i ailasesu ei blaenoriaethau cyn iddi fynd yn rhy hwyr.