Part of the debate – Senedd Cymru am 4:47 pm ar 11 Rhagfyr 2019.
Darren, mae'n ddrwg gennyf. Rwy'n mynd i orfod torri ar eich traws oherwydd fy mod yn brin o amser. Efallai yr hoffech orffen eich pwynt drwy ymyrryd ar un o'ch cyd-Aelodau. Roeddwn yn cyfeirio at bwyntiau a wnaethpwyd yn yr araith, nid o reidrwydd at y cynnig. Ond fe wnaeth Suzy egluro ar wahân fod yna bethau i longyfarch disgyblion a staff ar yr hyn a gyflawnwyd ganddynt.
Felly, ni allwn gefnogi cynnig y Ceidwadwyr heb ei ddiwygio. Ond rwy'n credu ei bod yn gywir gadael y darnau ffeithiol yn rhan gyntaf y cynnig lle maent, am mai ffeithiau'n unig ydynt. Ond yn sicr, ni allwn gefnogi gwelliant y Llywodraeth ychwaith. Rwy'n cael llond bol ar ba mor aml yn y lle hwn, gan wisgo fy het portffolio fy hun, y mae'n rhaid i mi ddefnyddio'r geiriau 'hunanglodforus' a 'hunanfodlon', ac rwy'n gorfod gwneud hynny yn lle Siân Gwenllian heddiw. Clywais y Gweinidog yn dweud bod mwy o waith i'w wneud, ac nid ydym lle rydym eisiau bod. Ond byddai rhywfaint o gydnabyddiaeth yn y gwelliant fod yna broblemau wedi ei gwneud yn haws i ni ystyried ei gefnogi. Felly, fel y dywedais, Lywydd, sefyllfa amhosibl, ac fe drof yn fyr yn awr at ein gwelliant ni.
Mae'n briodol ein bod yn trafod hyn heddiw. Mae'n bwysig iawn. Rwy'n ddiolchgar i'r Ceidwadwyr am roi hyn ar yr agenda. Nid yw eu disgrifiad o'r sefyllfa, er yn rhannol, yn anghywir. Ond mewn egwyddor, credwn y gallai'r cyfeiriad y mae'r Llywodraeth yn teithio iddo yn awr gyda'r cwricwlwm newydd fod yn weddnewidiol. Os gallwn wneud hyn, os gallwn wneud iddo weithio, gallai hyn arwain at drawsnewid y cyfleoedd a gynigiwn i blant a phobl ifanc yn ein system addysg. Ond ni fydd hynny'n digwydd oni bai fod yna ddigon o adnoddau ar ei gyfer.
Rydym yn gofyn i'r proffesiwn addysgu—ac rwy'n datgan buddiant fel cyn-athrawes fy hun, ac mae hanner fy mrodyr a fy chwiorydd, ac mae yna lawer ohonynt, yn athrawon—. Rydym yn gofyn iddynt wneud llawer iawn. Rydym yn gofyn iddynt newid y ffordd y maent yn gweithio yn radical. Mae angen eu hyfforddi a'u cynorthwyo i wneud hynny. Os bydd yn gweithio, rwy'n credu y byddwn yn denu rhai o'r bobl ifanc fwyaf disglair a gorau i weithio yn ein system addysg, oherwydd bydd yn lle llawer gwell i weithio ynddo na rhywbeth sy'n cael ei yrru gan dargedau a chanlyniadau.
Rwy'n credu ei bod yn werth dweud hefyd mai darlun rhannol yn unig yw canlyniadau PISA, er eu bod yn bwysig. Nid ydynt yn dweud popeth y mae angen i ni ei wybod, ac nid oes gennyf amser heddiw i siarad am fy mhryderon ynglŷn â llesiant pobl ifanc. Mae'n eithaf amlwg, os yw pobl ifanc yn ddigalon, nad ydynt yn mynd i fod yn ddysgwyr effeithiol, ac nid ydynt yn mynd i fyw'r bywydau rwy'n siŵr y byddai pob un ohonom am iddynt eu byw.
Felly gobeithio y bydd y Gweinidog yn derbyn ein gwelliant—. Rwy'n gwybod na fydd yn cefnogi ein gwelliant, ond rwy'n gobeithio y bydd yn gwrando ar y neges yn ein gwelliant yn astud iawn. Mae angen inni edrych ymlaen yn awr yn ogystal ag edrych yn ôl, ac mae angen inni gydnabod, os ydym am i'r trawsnewidiad hwn ddigwydd, fod yn rhaid rhoi adnoddau a chefnogaeth iddo. Dyna lle mae Plaid Cymru yn sefyll. Rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog—. Bydd gennyf gydymdeimlad â'r Gweinidog os yw'n dweud na all ddweud llawer am beth allai fod yn y gyllideb nesaf gan nad yw'r gyllideb honno yma eto, ac nid ydym yn gwybod pa arian fydd yno, ond mewn egwyddor mae'n rhaid inni gael sicrwydd fod y trawsnewidiad radical hwn i'n system yn cael ei ariannu'n iawn, oherwydd fel arall, os na chaiff ei ariannu'n iawn, ni fydd yn gweithio. Rwy'n annog y Siambr hon i gefnogi ein gwelliant.