8. Dadl: Cyfnod 4 Bil y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Indemniadau) (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:12 pm ar 14 Ionawr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Helen Mary Jones Helen Mary Jones Plaid Cymru 5:12, 14 Ionawr 2020

(Cyfieithwyd)

Hoffwn i ategu'r hyn y mae Angela Burns a'r Gweinidog eisoes wedi'i ddweud wrth ddiolch i bawb sydd wedi galluogi'r darn pwysig hwn o waith i gael ei wneud mewn modd amserol, a oedd yn hanfodol. Mae'n debyg y byddai'r Gweinidog yn disgwyl imi ddweud nad ydym yn dymuno mynd i'r arfer o ddeddfu ar frys, ond roedd rheswm arbennig pam yr oedd yn gwneud synnwyr i gyflymu'r broses ddeddfwriaethol hon ac rydym ni ar feinciau Plaid Cymru wedi bod yn fodlon iawn cefnogi hynny a chefnogi'r syniad y tu ôl i'r Bil hwn, sydd, wrth gwrs, i wneud y proffesiwn meddygon teulu yng Nghymru yn fwy atyniadol i feddygon ifanc ac, yn wir, i gadw pobl yn eu gyrfaoedd. Felly, rydym yn hapus iawn i gefnogi'r ddeddfwriaeth heddiw. Rydym yn falch iawn bod y Llywydd wedi caniatáu i'r dadleuon gael eu symud ymlaen mor gyflym o Gyfnod 3 i Gyfnod 4, ac rydym yn hapus i gefnogi hynny.

Pan ddechreuodd yr Undeb Amddiffyn Meddygol godi rhai pryderon gyda ni, roedd gen i rywfaint o ymdeimlad, efallai, na fyddai rhywun yn disgwyl i dyrcwn gefnogi cyflwyno'r Nadolig ac y gallai fod rhywfaint o hunan-fudd fel sefydliad yn rhai o'r ymholiadau yr oedden nhw yn eu codi, ac fe wnaethom ni archwilio hynny gyda nhw yn y pwyllgor. Ond byddwn i yn ategu rhai o'r pryderon y mae Angela Burns wedi eu codi ynghylch y manylder a fydd yn dilyn. Efallai na fydd y Gweinidog yn gallu rhoi atebion llawn i ni heddiw, a bydd y broses adrodd a bennodd, wrth gwrs, yn ddefnyddiol yn hynny o beth.

Ni fyddaf yn ailadrodd y pryderon y mae Angela Burns wedi eu codi ynghylch derbyn rhwymedigaeth, oherwydd un o gryfderau ein proffesiwn meddygol yw eu bod yn atebol mewn nifer o ffyrdd i nifer o gyrff pan fydd pethau yn mynd o chwith neu pan fydd honiad bod pethau wedi mynd o chwith. Ac ni fyddem ni'n dymuno ychwanegu unrhyw beth at y system hon a fyddai'n gwneud meddygon teulu yn gyndyn i gymryd rhan yn onest. O ran y pwynt ynghylch y ddyletswydd gonestrwydd a fydd yn cael ei chyflwyno mewn deddfwriaeth newydd, byddai'n chwerthinllyd, yn fy marn i, pe byddai un rhan o Lywodraeth Cymru yn dweud wrth feddygon, 'Ni allwch chi gyfaddef pan fydd rhywbeth wedi mynd o'i le', gadewch i ni ddweud wrth gwest neu wrth y Cyngor Meddygol Cyffredinol, ar yr un pryd â dweud wrthyn nhw ein bod yn disgwyl iddyn nhw fod yn onest a'n bod yn gosod, o leiaf ar gyrff cyhoeddus—a hoffai rai ohonom weld y ddyletswydd gonestrwydd yn cael ei gosod yn fwy cyffredinol ar unigolion—. Felly, rwy'n siŵr nad oes unrhyw fwriad i wneud hynny, ond byddai'n ddefnyddiol i'r Gweinidog ein sicrhau ni heddiw y bydd yn gallu rhoi'r sicrwydd hwnnw, yn debyg i'r hyn sydd eisoes wedi ei roi i'r proffesiwn yn Lloegr.

Ac mae'r pwynt olaf yr hoffwn i ei wneud, Dirprwy Lywydd, yn ymwneud â natur yr adroddiad. Mae'n hynod gadarnhaol bod y Gweinidog wedi cytuno i adrodd yn flynyddol mewn ymateb i welliant meinciau'r Ceidwadwyr, ond mae angen inni wybod beth yr ydym yn adrodd arno a beth yr ydym yn meincnodi yn ei erbyn. Mae'r Undeb Amddiffyn Meddygol wedi gwneud rhai awgrymiadau i'r pwyllgor am rai o'r pethau hynny: efallai y byddem yn dymuno gweld beth yw cost amddiffyn hawliad ar gyfartaledd; efallai y byddem yn dymuno ystyried cyfradd llwyddiant y broses o ymdrin â'r hawliad. Nawr, rwyf i braidd yn amwys ynghylch hynny oherwydd ni fyddem ni eisiau dweud mai'r peth iawn bob tro yw bod y meddyg yn cael ei amddiffyn yn llwyddiannus, oherwydd weithiau bydd y meddyg ar fai a dylid ei gael ar fai.

Ond rwy'n credu y byddai'n ddefnyddiol—unwaith eto, ni fyddwn i'n disgwyl i'r Gweinidog allu dweud hyn wrthym ni heddiw—pan fydd y broses wedi'i sefydlu a'r rheoliadau ar waith, byddai'n dda iddo rannu â ni beth fydd y meincnodau a'r adroddiad. Efallai yr hoffai ymateb i'r pwyntiau a wnaed gan yr Undeb Amddiffyn Meddygol neu efallai ddim. I'r Pwyllgor, mae'r Gweinidog wedi dweud yn garedig y bydd yn llunio adroddiad blynyddol hefyd. Ni allwn graffu'n llwyddiannus ar yr adroddiad blynyddol hwnnw oni bai ein bod yn glir ynghylch beth sy'n cael ei fesur, ble yr ydym ni ar ddechrau'r broses, a beth yw'r cynllun i wella perfformiad o'i gymharu â meincnodau allweddol penodol.

Felly, gyda hynny, rwy'n ymuno â siaradwyr eraill, Dirprwy Lywydd, wrth gymeradwyo'r ddeddfwriaeth hon i'r Cynulliad, gan ddiolch eto i fy nghyd-Aelodau ar y pwyllgor ac aelodau'r pwyllgorau eraill a fu'n craffu ar hyn, a'r holl staff sydd wedi ein cefnogi yn y broses mewn ffordd mor fedrus, fel y byddan nhw'n ei wneud bob amser.