8. Dadl: Cyfnod 4 Bil y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Indemniadau) (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:08 pm ar 14 Ionawr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Angela Burns Angela Burns Conservative 5:08, 14 Ionawr 2020

(Cyfieithwyd)

Fel y gwyddoch yn dda, mae'n anodd cyrraedd consensws yn y lle hwn ar brydiau. Fodd bynnag, mae Bil y GIG (Indemniadau) (Cymru) yn ddarn o ddeddfwriaeth sydd wedi ennill cymeradwyaeth drawsbleidiol, ac rwy'n ddiolchgar am y cyfle i siarad ar ran y Ceidwadwyr Cymreig yn ystod cam olaf y Bil hwn. Hoffwn i ddiolch yn fawr i'r Gweinidog am y gwaith y mae ef a'i adran wedi'i wneud ar y cynllun rhwymedigaethau presennol, ac i bob aelod o'r pwyllgor a'r staff a aeth â'r Bil drwy'r cyfnodau deddfwriaethol yn yr amser byrraf erioed.

Yn dilyn fy ngwelliant cyntaf yn ystod cyfnod 2, ynghylch paratoi a chyhoeddi adroddiad ar effaith y Ddeddf, cefais sicrwydd gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol y byddai Llywodraeth Cymru yn adolygu dulliau adrodd ar y cynllun rhwymedigaethau presennol, h.y. y Bil hwn sydd ger ein bron, a chynllun rhwymedigaethau y dyfodol. Hoffwn i ddiolch i'r Gweinidog am gadarnhau y bydd adroddiad blynyddol yn cael ei gyhoeddi ar y ddau gynllun, gan alluogi'r pwyllgorau perthnasol a'r Cynulliad cyfan i graffu'n briodol. Gwnaed yr ymrwymiad hwn ar ffurf llythyr a anfonodd y Gweinidog at y Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon ar 7 Ionawr, ac yn wir y mae'r Gweinidog newydd ei ailadrodd. Mae'n bwysig ein bod yn cael y Bil hwn yn iawn i sicrhau bod gweithio fel meddyg teulu yng Nghymru yn parhau i fod yn yrfa atyniadol a hyfyw, ac nad oes rhwystrau'n cael eu creu rhwng meddygon teulu sy'n gweithio yng Nghymru a rhannau eraill o'r DU.

Gan droi at yr ail welliant a gyflwynwyd gennym yng Nghyfnod 2, cododd y gwelliant bryderon sylweddol nad oedd yr Undeb Amddiffyn Meddygol wedi cytuno ar safbwynt gyda Llywodraeth Cymru ynghylch y cynllun rhwymedigaethau presennol. Fodd bynnag, roeddwn i'n fodlon tynnu'r gwelliant hwnnw yn ôl gan fod y Gweinidog wedi rhoi sicrwydd unwaith eto. Ers y cyfnod Pwyllgor hwnnw, rwyf i a sawl aelod arall o'r Cynulliad wedi cael gwybod am bryderon difrifol a godwyd yng nghynllun rhwymedigaethau y dyfodol i feddygon teulu fel y nodir yn Rheoliadau'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cynllun Esgeuluster Clinigol) (Cymru) 2019. Mae sefydliadau ac ymarferwyr amddiffyn yn dymuno gofyn am eglurder a sicrwydd gan Lywodraeth Cymru ynglŷn â'r meini prawf y gellir eu defnyddio i atal amddiffyniad o dan y cynllun.

Ar hyn o bryd, yr adran gwasanaethau cyfreithiol a risg sy'n darparu'r gwasanaethau ymdrin â hawliadau ar gyfer meddygon teulu, er enghraifft, sy'n digwydd ar ôl 1 Ebrill 2019. Mae sefydliadau amddiffyn wedi mynegi pryderon nad yw gwasanaethau cyfreithiol a risg yn deall yn llawn y gwahanol ddynameg wrth gefnogi meddygon teulu unigol drwy broses hawliad, yn hytrach na'r gwasanaethau hawliadau i ymddiriedolaethau'r GIG. Un enghraifft o wahanol ddynameg ar waith yw y gallai meddygon teulu wynebu erlyniad lluosog. Efallai y bydd yn rhaid iddyn nhw ymdrin â chŵyn, hawliad, ymchwiliad disgyblu, ymchwiliad gan y Cyngor Meddygol Cyffredinol, cwest o bosibl ac ymchwiliad troseddol o bosibl. Mae pryder gwirioneddol y bydd unrhyw fynegiant o rwymedigaeth yn nacáu hawliad sydd wedi'i dderbyn gan wasanaethau cyfreithiol a risg. Nid yw hyn yn cydweddu'n dda â'r ddyletswydd gonestrwydd y mae Llywodraeth Cymru yn ceisio ei chyflwyno drwy'r Bil Iechyd a Gofal Cymdeithasol (Ansawdd ac Ymgysylltu) (Cymru).

Felly, Gweinidog, er fy mod i'n croesawu'r cam cadarnhaol a ddaw yn sgil y Bil hwn i ddarparu indemniad cost rhesymol i ddarparwyr gofal sylfaenol, a gaf i hefyd fanteisio ar y cyfle hwn i ofyn ichi ystyried y cwestiynau canlynol: wrth edrych ar ganlyniadau, sut y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu meincnodi'r cynllun rhwymedigaethau yn y dyfodol? Pa sicrwydd y gall meddygon teulu ei gael y byddant yn cael eu cynnwys ym mhob cam o'r hawliad ac y byddant yn cael yr wybodaeth lawn, gan gynnwys rhannu drafftiau o'r holl ddogfennau perthnasol â meddygon teulu ymlaen llaw? Pa eglurder y gallwch chi ei roi ynghylch defnyddio data am hawliadau meddygon teulu at ddibenion eraill heblaw ymdrin â hawliadau yn uniongyrchol? Ac mae'r GIG yn Lloegr, er ei fod yn cefnogi safbwynt sy'n debyg i'ch un chi o ran rhwymedigaethau yn y dyfodol, wedi sicrhau ei feddygon teulu na fyddan nhw, ac rwy'n dyfynnu, yn atal indemniad o dan y cynllun esgeulustod clinigol ar gyfer ymarfer cyffredinol oherwydd bod ymarferydd wedi cymryd camau i gydymffurfio â'i rwymedigaethau moesegol, proffesiynol neu statudol. Felly, pa ymrwymiad y bydd y Gweinidog yn ei wneud i efelychu'r sicrwydd hwn yng Nghymru?

Rwy'n deall yn llwyr y bydd hyn yn cael ei gynnwys o dan y Rheoliadau. Nid yw'n tynnu oddi ar y ddeddfwriaeth sydd ger ein bron, sydd, fel y dywedais, yn derbyn ein cefnogaeth lawn ac sy'n cael croeso mawr iawn gan feddygon teulu ar hyd a lled Cymru. Ond, mae yna hen ddywediad Saesneg, Gweinidog, sy'n dweud mai yn y manylder y mae'r diafol, ac er ein bod yn fodlon cefnogi'r Bil hwn er gwaethaf ei gynnydd cyflym drwy'r broses ddeddfwriaethol, mae gwaith i'w wneud o hyd i sicrhau bod meddygon teulu yng Nghymru yn cael yr un lefel gwasanaeth a'r un safon o amddiffyniad o'r cynllun rhwymedigaethau presennol a gefnogir gan y wladwriaeth ag yr oedd ganddyn nhw o'r blaen. Diolch yn fawr.