Part of the debate – Senedd Cymru am 6:53 pm ar 15 Ionawr 2020.
Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Mae'n rhoi pleser mawr imi ymateb i'r ddadl hon. Dadl fer yw un o'n darnau mwy creadigol o'r Rheolau Sefydlog, yn yr ystyr ei bod yn caniatáu i Aelodau ddewis pwnc, a chyfrifoldeb unrhyw Weinidog priodol sydd ar gael yw ymateb i'r ddadl wedyn. Ond rwy'n arbennig o falch o allu gwneud hynny heddiw oherwydd, drwy ddewis dathlu rhyngwladolwyr o Gymru sydd wedi cael effaith ddiamheuol yn rhyngwladol, rwy'n credu eich bod wedi gwneud cyfraniad sylweddol i ailysgrifennu'r cwricwlwm ar gyfer ein gwlad ein hunain.
Oherwydd credaf ei bod yn rhan o broses ymreolaeth gynyddol y bydd y cenhedloedd a'r rhanbarthau sy'n cyflawni'r ymreolaeth honno nid yn unig yn ceisio ailysgrifennu'r presennol a'r dyfodol, ond ailysgrifennu'r gorffennol hefyd; mewn gwirionedd, mae ei ddeall mewn modd a allai fod wedi ymddangos yn wrthwynebus neu'n ymylol neu hyd yn oed yn eithafol mewn rhyw bersbectif arall yn cynrychioli traddodiad y mae angen inni ei ddathlu wrth inni gryfhau ein hadnoddau syniadol ar gyfer yr hyn sy'n ein hwynebu, fel y disgrifiwyd gennych yn dda ar ddiwedd eich sylwadau.
Dyna pam rwy'n credu eich bod yn llygad eich lle yn dweud bod cyflawniadau Cymreig ynghudd yn y gorffennol o dan 'hunaniaeth dra-arglwyddiaethol y DU neu Brydain', i ddyfynnu eich geiriau eich hun, a chredaf ei bod hi'n bryd i ni ailddatgan hynodrwydd ein treftadaeth, ac ailddiffinio'r cyfraniad y mae Cymru wedi'i wneud i ryngwladoliaeth yn enwedig. Mae hynny'n cynnwys gwaddol y mudiad heddwch a'r gefnogaeth i Gynghrair y Cenhedloedd, a mynd yn ôl i sefydlu'r Deml Heddwch yma yn ein prifddinas ein hunain, drwodd i hanes hir y mudiad heddwch, y mudiad gwrth-niwclear, mudiad y menywod. Mae'r rhain i gyd yn agweddau ar ein hanes sydd ag arwyddocâd rhyngwladol yn perthyn iddynt.