8. A wnaiff y Gweinidog roi diweddariad ar y fframwaith Siarter Iaith? OAQ54928

Diolch yn fawr, Llyr. Cyfrifoldeb Gweinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol yw Siarter Iaith. Fodd bynnag, gallaf ddweud wrthych fod fframwaith Siarter Iaith yn rhan o'r ymgynghoriad ar gwricwlwm newydd Cymru. Bydd yr ymatebion yn cael eu hystyried ochr yn ochr â'r gwerthusiad annibynnol o'r rhaglen, sy'n mynd rhagddo ar hyn o bryd.

Wel, diolch ichi am hynny. Yn amlwg, mi ddywedodd y canllawiau cychwynnol—

Mae'n ddrwg gen i—

Mae'n ddrwg gennyf—fy nghlustffonau. Nid yw fy Nghymraeg mor dda â hynny. [Chwerthin.] Safon blwyddyn 2.

Diolch. Mi ddywedodd y canllawiau cychwynnol, wrth gwrs, a gyhoeddwyd i ysgolion nôl ym mis Ebrill, y byddai yna ganllawiau pellach ymarferol ar gael erbyn mis Medi. Wel, rŷn ni bum mis yn ddiweddarach ac rŷn ni dal, hyd y gwelaf i, ddim wedi eu gweld nhw. Nawr, dwi'n derbyn beth ddywedoch chi ynglŷn â chyfrifoldeb Gweinidogion o gwmpas hyn, ond y pwynt dwi eisiau ei wneud yw: mi ddylai'r Siarter Iaith fod yn llawer mwy blaenllaw a chanolog, yn fy marn i, i'r ymdrech yma i dyfu'r iaith Gymraeg drwy gyfrwng ystafell ddosbarth, er mai hyrwyddo defnydd o'r iaith y tu hwnt i'r ystafell ddosbarth mae'n ei wneud, wrth gwrs. A dwi eisiau clywed gan y Llywodraeth fod y Siarter Iaith yn cael y statws dyledus yna er mwyn i fi gael hyder ei fod yn flaenoriaeth ichi fel Llywodraeth, oherwydd mae'r oedi yma yn y canllawiau diweddaraf yn rhywbeth sy'n fy mhoeni i yn fawr. Mi fyddai modd lleddfu hynny, wrth gwrs, drwy sicrhau, fel rŷch chi wedi, efallai, rhyw hanner awgrymu, y byddai cyfeiriad llawer mwy cryf tuag at y Siarter Iaith yn y cwricwlwm newydd. Ond y neges dwi eisiau ei glywed gennych chi, os caf i, yw ei fod e'n rhan ganolog o weledigaeth y Llywodraeth yn y maes yma a bod gennych chi ymrwymiad i sicrhau bod y Siarter Iaith yn tyfu ac yn datblygu ymhellach.

Wel, rwy'n gobeithio y bydd yr Aelod yn falch, pan fyddwn yn cyhoeddi'r fersiwn derfynol o ganllawiau'r cwricwlwm ddiwedd y mis hwn, ein bod wedi gwrando'n ofalus iawn ar yr adborth o'r cyfnod cychwynnol mewn perthynas â'r Siarter. Mae'r gwerthusiad allanol yn mynd rhagddo, ac oherwydd y newidiadau i amserlen y gwerthusiad, ni fydd y prosiect yn cael ei gwblhau tan ddiwedd mis Chwefror. O ganlyniad, ni fydd canllawiau newydd yn cael eu cyhoeddi tan dymor yr haf. Disgwylir i ysgolion weithredu'r fframwaith newydd o fis Medi 2020 ymlaen, ac mae cydgysylltwyr Siarter Iaith wedi cael gwybod am yr amserlen newydd hon. Felly, yr oedi mewn perthynas â'r gwaith gwerthuso sydd wedi arwain at yr effaith ganlyniadol hon. Ond bydd y Siarter yn ffordd bwysig iawn i ni o ddatblygu'r iaith.

Un o'r heriau sy'n ein hwynebu weithiau, yn enwedig i blant lle nad yw Cymraeg yn iaith y cartref, yw bod iaith, yn rhy aml, yn cael ei hystyried yn rhywbeth sy'n digwydd yn yr ystafell ddosbarth yn hytrach na'i bod yn rhan fyw o gymuned yr ysgol gyfan a phob agwedd arni. Ac felly bydd gallu adeiladu ar siarad yr iaith y tu allan i'r ystafell ddosbarth yn rhan bwysig iawn, yn gyntaf oll, o ddatblygu sgiliau a hyfedredd unigolion, ond hefyd wrth anfon neges glir iawn ynglŷn â lle'r iaith nid yn unig ym mywyd yr ysgol, ond ym mywydau plant o ddydd i ddydd a'r cymunedau y maent yn byw ynddynt.

Diolch i'r Gweinidog.