Part of the debate – Senedd Cymru am 3:46 pm ar 15 Ionawr 2020.
Mae'r ail ddatganiad 90 eiliad heddiw yn sôn am chwaraewr dartiau Cymreig—pwy fyddai wedi meddwl? Byddai wedi bod yn ben blwydd ar Leighton Rees yn wyth deg y dydd Gwener hwn, 17 Ionawr. Ganwyd Leighton yn Ynys-y-bŵl, y pentref lle treuliodd lawer o'i oes. Ar ôl ysgol, bu'n gweithio i gwmni rhannau moduron, ac yn ystod y cyfnod hwn, dechreuodd chwarae dartiau. Roedd yn chwarae dros ei dafarn a'i sir yn rheolaidd, ac yna daeth yn enwog am chwarae'r gamp ar lwyfan ehangach yn y 1970au.
Roedd byd y teledu'n galw. Cymerodd ran ar raglen deledu Yorkshire TV, The Indoor League, yr unig chwaraewr i ennill yr elfen bencampwriaeth ddartiau ddwywaith. Yn wir, daeth y cystadleuydd o Ynys-y-bŵl, a gafodd ei lysenwi'n 'Marathon Man', mor enwog fel y bu iddo droi'n broffesiynol yn 1976. Yng nghystadleuaeth Cwpan y Byd cyntaf Ffederasiwn Dartiau'r Byd ym 1977, roedd Leighton yn rhan o dîm llwyddiannus Cymru a gipiodd y wobr gyntaf. Hefyd, enillodd Leighton y bencampwriaeth i unigolion. Y flwyddyn ganlynol, bu'n llwyddiannus ym mhencampwriaeth dartiau proffesiynol byd-eang cyntaf Embassy yn Nottingham.
Ar ôl cael ei raddio'n gyntaf yn y byd, profodd ei yrfa rywfaint o ddirywiad, eto i gyd parhaodd Leighton i fod yn un o gystadleuwyr mwyaf poblogaidd y byd dartiau. Roedd ei ornestau'n arwain at arenâu llawn bron bob tro. Mwynhaodd lwyddiant ar raglen deledu Bullseye, ac mae'n cael ei gofio fel rhywun a helpodd i wneud dartiau'n adloniant poblogaidd ar y teledu, ac roedd yn ffigur lleol hoffus a mawr ei barch hefyd. Enwyd stryd, Leighton Rees Close yn Ynys-y-bŵl, ar ei ôl. Bu farw Leighton yn 2003 yn 63 mlwydd oed, ond mae'r cof am y 'Marathon Man' yn fyw o hyd.