6. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu: Addysgu Hanes Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:00 pm ar 15 Ionawr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Lloyd David Lloyd Plaid Cymru 5:00, 15 Ionawr 2020

Pan dwi'n siarad Cymraeg weithiau, neu'n annerch cyfarfod a fyddai oni bai am hynny i gyd yn Saesneg, mae ambell unigolyn weithiau yn gallu grwgnach, yn enwedig ar-lein wedyn: 'Oh Dai, leave it go, lighten up, always banging on in Welsh, you can speak English.' Ond o gloriannu ein hanes fel cenedl a'n hanes fel iaith Gymraeg, sy'n cwmpasu canrifoedd o ormes ac o dywallt gwaed, fel rhyfeloedd wedi'u brwydro, Deddf Uno 1536 a wnaeth wahardd yr iaith Gymraeg o unrhyw swydd gyhoeddus am dros bedair canrif, terfysgoedd Merthyr, y Siartwyr a therfysgoedd Rebeca yn oes Fictoria, i gyd wedi'u trefnu a'u cydlynu drwy gyfrwng yr iaith Gymraeg. Fe wnaeth hynny esgor ar frad y llyfrau gleision yn 1847 a dileu'r Gymraeg o ysgolion Cymru yn gyfangwbl, dan ormes cosb y gansen, y Welsh Not. Bu i fy nhaid i a'i genhedlaeth ddioddef y gansen am fynnu siarad Cymraeg yn yr ysgol dros ganrif yn ôl. Fe fyddai e'n falch, dwi'n siŵr, i glywed cenhedlaeth ei wŷr yn annerch Senedd ei wlad heddiw yn yr un un iaith honno heb gosb gorfforol. So, let it go? Na, dwi ddim yn credu hynny.