Diolch yn fawr, Lywydd, a hoffwn ddiolch i'r Aelodau am gymryd rhan yn y ddadl bwysig hon. Mae trais rhywiol, wrth gwrs, fel y mae rhai Aelodau eisoes wedi dweud, yn drosedd arbennig o ofnadwy. Mae hefyd yn wir y bydd y rhan fwyaf o fenywod wedi cael rhyw brofiad nad oeddem mo'i eisiau, a bydd pob un ohonom yn yr ystafell hon yn adnabod rhywun sydd wedi cael ei threisio. Efallai nad ydych yn gwybod eich bod yn adnabod rhywun sydd wedi cael ei threisio, ond mae'n wir, oherwydd mae trais rhywiol, yn enwedig yn erbyn menywod, mor hollbresennol yn ein diwylliant.

Cafwyd cynifer o gyfraniadau gwirioneddol dda fel nad wyf yn mynd i allu ymateb i bob un ohonynt, ond fe af drwy gymaint ag y gallaf. Fel y mae'r Dirprwy Weinidog wedi dweud, gosododd Leanne Wood y cyd-destun, amlinellu'r ffeithiau, ac maent yn ddychrynllyd. Soniodd sawl Aelod am bwysigrwydd y diwylliant mewn perthynas â'r materion hyn, a phan fydd gennym blant a phobl ifanc yn cael eu magu mewn byd sydd wedi'i wenwyno gan bornograffi arbennig o erchyll, lle mae bechgyn a merched yn tyfu i fyny gan feddwl bod pethau'n normal pan na fyddant—. Neges glir iawn pan ddaeth Sally a David Challen i'n Cynulliad yr wythnos diwethaf: pan ofynnwyd i Sally beth y gallai pobl fod wedi'i wneud, dywedodd mai rhan o'i phroblem oedd nad oedd hi'n sylweddoli nad oedd yr hyn oedd yn digwydd iddi'n normal, a dywedodd fod i ni wneud dau beth, fel y nodwyd—mai'r cyfan sydd angen i ni fod yn gyfrifol amdano yw peidio â chamu'n ôl pan welwn fod rhywbeth o'i le a gofyn cwestiynau pan welwn batrymau ymddygiad y gwyddom eu bod yn anghywir. Ond mae angen i ni ddechrau hynny'n gynnar iawn hefyd fel nad yw ein plant yn tyfu i fyny gan feddwl bod i ddynion reoli menywod a bechgyn weithiau—dynion a bechgyn eraill—drwy orfodaeth i gyflawni gweithredoedd rhywiol yn normal mewn unrhyw ffordd.  

Rwy'n credu bod cwestiwn Mandy Jones ynglŷn â pha bryd y gwnaethom ni ddechrau beio'r dioddefwyr yn un dilys iawn. Ar ôl cymryd rhan mewn ymgyrchoedd gweithredol ar y materion hyn ers y 1980au, Lywydd, roeddwn yn credu bod pethau'n gwella, ac rwy'n argyhoeddedig, yn anffodus, nad ydynt yn gwella bellach ac mewn rhai ffyrdd rydym yn mynd tuag yn ôl. Ni allaf ddweud yn onest, pe bai cyfaill i mi neu fy merch yn dod ataf heddiw ar ôl cael ei threisio a gofyn a ddylai ei adrodd—ni allaf roi fy llaw ar fy nghalon a dweud y gallwn ei hannog yn ddiogel i wneud hynny gyda'r system fel y mae. Ac mae'n ofid mawr i mi ddweud hynny oherwydd, fel y dywedodd Jenny, mae'r profiadau hyn mor gyffredin, os na fyddwch yn rhoi gwybod amdanynt, rydych yn cael eich gadael yn pendroni faint o fenywod eraill neu ddioddefwyr eraill fydd yn dioddef dan law'r unigolyn hwnnw. Ond ni allaf ddweud yn onest y buaswn yn dweud wrth fy ffrind gorau, 'Cer at yr heddlu', oherwydd rhai o'r profiadau a glywsom.

Hoffwn yn arbennig gyfeirio at rai rhannau o gyfraniad Joyce Watson, oherwydd credaf fod y ffordd yr ymatebwn i bobl sy'n gwneud honiadau o drais rhywiol, yn enwedig menywod a merched, mor wahanol i'r ffordd yr ymatebwn i honiadau eraill o droseddau treisgar. Ni allaf ddychmygu y byddai dyn sydd wedi gwneud honiad o niwed corfforol difrifol yn erbyn dyn arall yn cael ei ffôn wedi'i gymryd, a bod disgwyl iddo rannu ei holl wybodaeth breifat. Ac rwy'n gwybod, oherwydd rwyf wedi cael y sgyrsiau hynny, fel y mae Joyce, fod hynny'n atal menywod ifanc a merched. Mae'n debyg fod gan bob un ohonom ar ein proffiliau cyfryngau cymdeithasol bethau a all fod yn gymhleth, pethau y byddwn am eu cadw'n breifat o bosibl. Pam y byddem yn gofyn i ddynes rannu hynny? Pam y mae hynny'n berthnasol, pan nad ydym yn gwneud hynny ar gyfer unrhyw ddioddefwyr troseddau treisgar eraill?  

Rwyf am ymateb i rai o'r pwyntiau a wnaed am honiadau ffug. Yn amlwg, mae unrhyw honiad ffug o unrhyw drosedd yn gwbl annerbyniol a dylid ei erlyn, ond rydym yn gweithio mewn diwylliant lle mae pobl yn tybio ei bod yn fwy tebygol fod pobl sy'n gwneud honiadau o drais rhywiol yn dweud celwydd, ac nid yw hynny'n wir o gwbl. Os edrychwn ar yr holl ystadegau a'r holl ymchwil sydd wedi'i wneud erioed, mae'n dangos bod lefel yr honiadau ffug ynghylch troseddau rhywiol ychydig yn is na lefelau'r honiadau ffug am bob math o bethau eraill—tua'r un faint mewn rhai astudiaethau, ac yn is mewn rhai eraill.