3. Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol ar Fil yr Undeb Ewropeaidd (Cytundeb Ymadael)

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:22 pm ar 21 Ionawr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 4:22, 21 Ionawr 2020

(Cyfieithwyd)

Mae'r hyn y mae David Melding yn cyfeirio ato yn gywir: ym 1689, dywedodd Iarll Shaftesbury fod Senedd Lloegr yn sofran; ond nid yw Senedd Lloegr yn bodoli mwyach. Diflannodd Senedd Lloegr ym 1707, a Senedd yr Alban yn yr un modd. Senedd y Deyrnas Unedig: nid oes unrhyw gyfraith o gwbl sy'n dweud bod honno yn sofran. Y rheswm pam mae hynny'n bwysig yw oherwydd yn yr Alban nid oes unrhyw gysyniad o gwbl o sofraniaeth seneddol. Mae datganiad Arbroath ym 1380, byddwn ni i gyd yn gyfarwydd ag ef, wrth gwrs, yn dweud bod sofraniaeth yn yr Alban yn gorffwys gyda'r bobl. Mae hynny'n dal i fod yn wir heddiw yng nghyfraith gyfansoddiadol yr Alban; mae'n dal yn wir, ac mae llysoedd yr Alban wedi mynegi barn ar hynny, yn enwedig mewn achosion yn y 1950au hyd at y 1970au.

Beth mae hynny yn ei olygu'n ymarferol? Mae'n golygu, os daw'r cymal hwn yn gyfraith, y bydd yr Alban yn cael ffurf o sofraniaeth wedi'i orfodi arno nad yw, yn gyntaf, yn bodoli yn yr Alban ac, yn ail, sy'n torri ar draws y Cytundeb Undeb ym 1707. Mae llysoedd yr Alban wedi dweud bod hynny yn rhywbeth y maen nhw'n fodlon edrych arno o ran y gallu i'w gyfiawnhau.

Nid yw'n effeithio arnom ni yng Nghymru, mae'n wir, oherwydd cafodd ein system lysoedd ei diddymu yn raddol rhwng 1536 a 1830, ond mae hyn mewn gwirionedd yn ymosodiad sylfaenol ar Gytundeb Undeb 1707 yn yr Alban. Byddaf yn gadael i'r Albanwyr ymladd eu brwydr eu hunain, ond mae'n rhywbeth sydd wedi mynd heb roi sylw iddo. Nid yw sofraniaeth seneddol erioed wedi bod yn rhan o gyfraith y Deyrnas Unedig o ran Senedd y Deyrnas Unedig, ar wahân i nawr. Ac rwyf eisoes wedi esbonio canlyniadau hynny.

Yn olaf, y pwynt arall yr hoffwn i ei wneud yw hyn: ni allaf i gefnogi'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn—mae llawer o resymau eraill y mae Aelodau eraill wedi eu crybwyll, ac nid yw'n ymwneud â Brexit o gwbl—oherwydd nid wyf yn cefnogi'r syniad o sofraniaeth seneddol. Mae'n gysyniad hen ffasiwn ac mae'n hen bryd i'r DU gael cyfansoddiad mwy modern. Gallwn edrych ar sofraniaeth a rennir. Pam sefydlu system sy'n flinedig ac nad yw'n addas at y diben? Mae hwnnw yn welliant nodweddiadol o fyd bach San Steffan ac sydd wedi ei roi yn y ddeddfwriaeth hon, gan anwybyddu realiti bodolaeth Seneddau eraill yn y DU. Mae sofraniaeth yn gorffwys gyda phobl Cymru. Fe wnaethon nhw fynegi'r sofraniaeth honno drwy refferendwm ym 1997 ac yn 2011, ac fe wnaethon nhw fynegi'r farn honno yn 2016 trwy ddweud, 'Rydym ni eisiau gadael yr UE.' Nid wyf i'n amau hynny. Ond mae'r sofraniaeth honno yn gorffwys gyda phobl Cymru fel y'i mynegir drwy'r refferenda hynny.

A beth fydd gennym ni os bydd y cymal hwn yn cael ei basio? System heb unrhyw rwystrau na gwrthbwysau. Pum mlynedd lle gall Llywodraeth wneud unrhyw beth a fynno heb unrhyw fath o gyfyngiad. Mae hyn yn newid sylfaenol i'r ffordd y mae'r DU yn cael ei llywodraethu. Mae'n annemocrataidd. Nid yw'n rhan o faniffesto unrhyw blaid. Mae'n mynd â ni tuag yn ôl. Mae'n sefydlu yn y gyfraith rywbeth nad yw erioed wedi bod yno o'r blaen. Mae'n gamddealltwriaeth sylfaenol ac o bosibl yn ymosodiad ar natur datganoli o fewn y DU. Ac am y rheswm hwnnw, ynghyd â llawer o rai eraill, ni allaf i gefnogi'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn.