Diolch am y sylwadau a'r cwestiynau, ac, yn wir, yn amlwg, rwyf wedi cwrdd â nifer o etholwyr Dawn Bowden yn y cyfarfodydd teulu, ac â nifer o etholwyr Dawn Bowden sy'n gweithio yn y gwasanaeth iechyd wrth imi gyfarfod â staff.

Mae'r sylw ynglŷn â meithrin ymddiriedaeth y mae Dawn Bowden yn ei wneud yn un yr wyf yn ei gydnabod. Ymhlith yr Aelodau dros etholaethau sy'n ymgysylltu'n rheolaidd â'r bwrdd ac Aelodau rhanbarthol, rwy'n credu bod hynny'n deimlad cyffredin, ac, yn yr un modd, o safbwynt y Llywodraeth, mae yna broblem wedi bod, ac mae hynny'n rhan o'r rheswm pam mae'r gwasanaeth mewn mesurau arbennig a bod y sefydliad yn destun ymyrraeth wedi'i thargedu. Mae angen iddynt feithrin yr ymddiriedaeth honno yn y ffordd y maent yn ymddwyn, a dyna pam mae adroddiad y panel ar gynnydd yn bwysig, ond mae'n nodi'r hyn y mae'r bwrdd iechyd yn ei wneud mewn gwirionedd i ymateb i'r heriau a wynebant, yn adweithiol ac yn rhagweithiol, ar y daith hon o wella.

Mae adrodd am ddigwyddiadau difrifol yn un arwydd o hynny. Mae'r ffaith eu bod nawr yn cydymffurfio'n briodol â lefelau Birthrate Plus yn arwydd arall o hynny, oherwydd, mewn gwirionedd, roedd pryderon ynghylch Birthrate Plus yn rhan o'r arwyddion o bryder, pan, ar ôl cael sicrwydd drwy swyddfa'r prif nyrs eu bod yn cydymffurfio â Birthrate Plus, roedd hi'n amlwg nad oeddent. Roedd hynny'n un o'r materion yr oedd y staff eu hunain yn cwyno amdano, ynglŷn â diffyg staff cyson ac am beidio â cheisio recriwtio'n briodol i'r swyddi gwag hynny. Felly, mae'r rheini'n bwysig iawn, gan fod angen eu cynnal er mwyn meithrin yr ymddiriedaeth y mae Dawn Bowden yn cyfeirio ati.

Ac o ran eich sylwadau ynghylch y panel ac a ydynt yn cael yr adnoddau priodol, 'ydynt', rwy'n credu yw'r ateb syml i hynny. Ac os bydd angen mwy o adnoddau iddynt wneud eu gwaith, yna wrth gwrs byddaf eisiau sicrhau eu bod yn parhau i gael yr adnoddau i wneud yr hyn sydd angen iddynt ei wneud. Enghraifft dda o'r hyn rydym ni eisoes wedi'i wneud, fodd bynnag, yw'r ffaith bod gennym y tîm llawer mwy hwn o adolygwyr clinigol. Gyda'r cynnydd yn nifer yr adolygiadau sydd angen eu cynnal, mae'n amlwg ein bod wedi gorfod sicrhau bod gennym ni fwy o adolygwyr; fel arall, byddai wedi bod yn gyfnod annerbyniol o hir i'r holl adolygiadau hynny gael eu cynnal. Bydd yn cymryd cymaint o amser ag y mae'n ei gymryd, ond mae llawer mwy o bobl yn ymgymryd â'r swyddogaeth nawr nag yr oeddem yn credu y gallem eu cael ar y dechrau, pan oedd dim ond tua 40 o achosion, mae'n debyg, i edrych arnynt. Bellach, fel yr ydym ni nawr, mae tua 140. Ond mater i'r panel edrych arno fydd hynny, yn ogystal â phobl sy'n gallu eu cyfeirio eu hunain i'r broses hefyd.

O ran eich sylw ynglŷn â sicrhau bod teuluoedd yn ganolog i'r adolygiadau clinigol a'r gefnogaeth iddynt, un peth sydd wedi bod yn ddefnyddiol yw'r ffordd y mae'r panel wedi cynhyrchu siart i helpu pobl i fynd drwy'r broses, gyda'r 12 cam ynddi. Nid yw wedi'i hysgrifennu fel dogfen ar gyfer gweithwyr gofal iechyd proffesiynol; mae wedi'i hysgrifennu ar gyfer y cyhoedd ehangach. Ac rwy'n credu y bu hi'n ddefnyddiol iawn i mi edrych ar honno a deall sut y bydd yn gweithio. Ar y cychwyn cyntaf, siaradais am y cyfle i deuluoedd adrodd eu hanes, a gallu gwneud hynny ac yna cael eu cefnogi i wneud hynny hefyd.

Oherwydd, fel y dywedais yn gynharach, nid oes modd cau pen y mwdl ar yr hyn sydd wedi digwydd ym mhob un o'r grwpiau teuluol ar ôl cyfnod penodol. Felly, mae'r cymorth parhaus y bydd ei angen ar bobl ar ôl y posibilrwydd o golled neu niwed a achosir i rywun. A hyd yn oed os nad oes unrhyw niwed corfforol wedi'i achosi, yna bydd y ffordd y caiff pobl eu trin yn elfen pan fydd angen cymorth. Ac yn y digwyddiadau teuluol, rydym ni wedi cael grŵp Teardrop a'r grŵp Sands yno i roi cymorth hefyd, i wneud yn siŵr bod pobl yn cael eu cefnogi drwy'r broses gyfan hon, ac i'r bwrdd iechyd ddeall yr anghenion gofal parhaus sy'n bodoli.

Unwaith eto, mae hynny i gyd yn rhan o ailennyn ymddiriedaeth a ffydd. Cawsom gymorth yn hynny o beth gan y ffaith y bu nifer o deuluoedd y gwyddom iddynt ddioddef niwed a cholled yn fodlon rhoi o'u hamser i helpu'r bwrdd iechyd i wella, ac mae'n gymhelliad gwirioneddol anhunanol ein bod yn cydnabod mewn llawer o bobl, nad ydyn nhw eisiau i bobl eraill fynd drwy'r hyn y maen nhw wedi'i brofi, ac maen nhw wedi aberthu llawer eu hunain i geisio gwneud yn siŵr nad yw hynny'n digwydd. Mae'n ddyletswydd ar bob un ohonom ni i sicrhau nad yw amser, egni ac ymdrech yn cael eu gwastraffu.