Part of the debate – Senedd Cymru am 5:09 pm ar 21 Ionawr 2020.
Diolch, Dirprwy Lywydd, ac a gaf i ddiolch i chi, Gweinidog, am eich datganiad? Fel eraill, hoffwn gydymdeimlo'n ddiffuant, a hynny ar goedd, â'r teuluoedd hynny yr effeithiwyd arnynt gan fethiannau uned famolaeth Cwm Taf. Rwy'n parhau i gysylltu â rhai o'r teuluoedd hynny, ac rwy'n gweld, yn sgil y cyswllt hwnnw a'r trafod parhaus â nhw, yn uniongyrchol yr effaith y mae hynny wedi'i chael ar eu bywydau, ac mae hynny'n rhywbeth na ddylem ni byth golli golwg arno. Ond a gaf i hefyd ddiolch i'r panel trosolwg am eu datganiadau a'r cyfathrebu gwell rwy'n credu sydd rhyngom ni nawr a'r bwrdd iechyd, sydd i'w groesawu yn fy marn i?
Nawr, nid wyf yn mynd i sôn am yr holl faterion a grybwyllwyd yn yr adroddiad—rwy'n gwybod na fyddai'r Dirprwy Lywydd yn caniatáu i mi beth bynnag—felly, tri phwynt byr gennyf fi. Yn gyntaf, rwy'n credu ei bod hi'n bwysig dweud ar goedd fy mod yn dal i fyfyrio ar y ffaith bod y sefyllfa yn uned famolaeth Cwm Taf, mewn sawl agwedd, wedi bod yn sioc i mi, a dywedaf eto y tanseiliwyd fy ymddiriedaeth yn y bwrdd iechyd, ac mae'n mynd i gymryd peth amser a rhywfaint o dystiolaeth ddiriaethol o welliant tymor hir i'r ymddiriedaeth honno gael ei hadfer.
Yn ail, rwy'n credu ei bod hi'n deg cydnabod rhywfaint o ryddhad bod y panel trosolwg annibynnol ac arbenigol wedi nodi cynnydd yn ystod y cyfnod dan sylw. Fel Angela Burns, roeddwn yn falch o weld bod y panel i'w weld yn fodlon bod y broses o adrodd am ddigwyddiadau difrifol yn dechrau cydymffurfio, oherwydd mae'n bwysig cael dealltwriaeth glir o brofiadau cleifion. Rydym ni wedi gweld arwyddion gwirioneddol o welliant o'r adborth pythefnosol gan fenywod a'r teuluoedd eu hunain ar yr uned, sy'n wahanol iawn i'r hyn a adroddwyd o'r blaen, ac fel yr ydych chi newydd gyfeirio ato mewn ymateb i Rhun ap Iorwerth, mae lefel staffio bellach yn cydymffurfio â Birthrate Plus o ran bydwragedd, felly mae mwy o ffydd nawr o ran diogelwch. Felly, mae'n amlwg y croesewir yr holl gynnydd hwnnw.
Ond, yn olaf, sylwaf fod llawer i'w wneud eto. Gwaith ar y gweill yw hyn o hyd, ac nid wyf yn credu am un funud y gallwn ni laesu dwylo, fel sydd wedi digwydd yn y gorffennol. Byddwch yn gwybod, Gweinidog, ein bod wedi cael adroddiadau yn y gorffennol pan gafodd camau gweithredu eu rhoi ar waith, y dechreuwyd llaesu dwylo a gwelsom bethau'n dirywio, ac mae'n bosib mai dyma sut y daethom ni i'r sefyllfa yr oeddem ynddi ddeunaw mis yn ôl. Felly, mae'n amlwg yn mynd i gymryd faint bynnag o amser a gymer hi er mwyn adolygu achosion y gorffennol ac i deuluoedd gael atebion, oherwydd mae angen yr atebion hynny ar deuluoedd er mwyn iddyn nhw gael symud ymlaen a sicrhau eu hunain na chaiff methiannau o'r fath eu hailadrodd yn y dyfodol. Gan fod y broses adolygu honno'n golygu gwaith hynod o dringar, roeddwn yn falch iawn o'ch clywed yn dweud y bydd teuluoedd yn ganolog iawn i'r gwaith hwnnw.
Felly, nawr, rwyf unwaith eto yn gofyn am sicrwydd gennych chi bod y panel annibynnol yn cael yr holl gymorth sydd ei angen arno er mwyn cwblhau ei waith mewn modd amserol, ond heb frysio, ac y bydd teuluoedd yr effeithir arnynt hefyd yn parhau i gael pa bynnag gymorth sydd ei angen arnynt tra bod hyn yn parhau, oherwydd, er gwaethaf y ffaith bod hyn yn mynd i gymryd peth amser i fynd i'r afael â'r holl faterion hyn, credaf fod cyfle yn y fan yma, gyda'r holl gymorth yn ei le, ac o ystyried y buddsoddiad enfawr mewn seilwaith cyfalaf, yn enwedig yn ysbyty'r Tywysog Siarl, y gallai ac y dylai hyn fod yn uned enghreifftiol. Nid wyf yn credu bod hynny'n ddim llai nag y mae menywod a theuluoedd ardal bwrdd iechyd Cwm Taf yn ei haeddu.