Do, a dyma ni'n dod at y broblem eto.  

Felly, beth a wnawn ynglŷn â hyn? Soniaf yn fras am hyn fel prif bwynt olaf: y byrddau gwasanaethau cyhoeddus a'r rôl sydd ganddynt, a sut y mae cysyniad yr economi sylfaenol yn cyd-fynd â hynny. Dylwn gydnabod yn briodol fod yr economi sylfaenol yn fudiad cefnogwyr roedd Hefin David, Vikki Howells, Jeremy Miles a Jenny Rathbone ar ein meinciau ni yn rhan ohono, ac roedd Adam Price a David Melding ar y meinciau eraill yn rhan ohono hefyd. Roedd yn fudiad trawsbleidiol, ac mae'n bwysig ei fod yn parhau felly.  

Fel y gwyddoch, rydym wedi treblu maint cronfa her yr economi sylfaenol, ond y wir wobr yw lledaenu a thyfu arferion da, a dyna lle mae gan y byrddau gwasanaethau cyhoeddus botensial i gyflawni eu diben. Buaswn yn cytuno â'i sylwadau nad oes llawer yn eu deall hyd yn hyn, a thu hwnt i gynhyrchu strategaethau, nid ydynt eu hunain wedi cael effaith mewn gwirionedd. Felly, mae fy her i'r byrddau gwasanaethau cyhoeddus yn dechrau nawr, gan ein bod ar fin penodi partner i weithio gyda phedwar clwstwr ohonynt i ledaenu ac i rannu model caffael Preston ac yna, fel y dengys y cronfeydd arbrofol—ac roeddwn yn swyddfeydd United Welsh yn etholaeth Hefin David ddydd Llun i gyfarfod â phrosiectau'r Cymoedd y gronfa arbrofol—rydym yn awyddus i ledaenu a thyfu'r rheini'n gyflym ar draws y byrddau gwasanaethau cyhoeddus.  

Ac os cawn hynny'n iawn, yn enwedig o ran caffael, bydd budd y gwariant cyhoeddus, sy'n £6 biliwn y flwyddyn yng Nghymru, yn llifo i'r cymunedau yn ei etholaeth sydd ar hyn o bryd yn teimlo eu bod yn cael eu hesgeuluso. Ac yna, rwy'n meddwl, bydd pa un a ydym yn eu galw'n 'drefi angor' a'r nifer sydd gennym yn faterion bron yn ymylol. Y pwynt yw: sut y gallwn feithrin ac annog gwead ein cymunedau sydd wedi teimlo eu bod wedi'u hesgeuluso, ac am reswm da? A dyna yw holl ddiben ein dull o weithredu ar yr economi bob dydd a rôl byrddau gwasanaethau cyhoeddus wrth wneud hynny. Pa un a allwn ei wneud ac a allwn ei wneud yn ddigon cyflym i ddangos effaith, wel cawn weld am hynny, ond rwy'n sicr yn canolbwyntio fy egni ar geisio gwneud hynny. Ond mae yna gryn rwystredigaethau, rhwystrau ac oedi ar y daith.  

Hoffwn orffen ar y pwynt a wnaeth Hefin David ynglŷn â'r tâl atal tagfeydd. Rwy'n credu bod y pwynt a wnaeth am gysylltedd trafnidiaeth yn un allweddol ar gyfer y modd y mae pobl yn teimlo eu bod wedi'u cysylltu â'u trefi, a'r cyfyng-gyngor y nododd fod ei awdurdod lleol ei hun yn ei wynebu wrth ymdrechu i gynnal y cymorthdaliadau i wasanaethau cymdeithasol sy'n angenrheidiol ond nad ydynt yn fasnachol hyfyw. Mae ein model bysiau preifat wedi torri, ac rydym yn ceisio ei ddal at ei gilydd ac mae'n mynd yn anos bob blwyddyn. Er clod i arweinyddiaeth cyngor Caerdydd, maent wedi edrych ar dagfeydd cynyddol yn eu dinas, sgil-effaith y model crynodref a ganmolwyd gennym yn y lle hwn ers amser maith, sef yn y bôn fod pobl yn gweithio yng Nghaerdydd ond yn byw mewn mannau eraill ac rydym yn datblygu'r ddinas. Y broblem gyda hynny, wrth gwrs, yw bod pobl yn teithio pellteroedd i mewn i'r ddinas i gyrraedd y gwaith, ac mae hynny wedi arwain at brifddinas brysur gyda lefelau peryglus a marwol o lygredd aer. A rhaid gwneud rhywbeth am hynny. Nid yw edrych ar yr ochr gyflenwi o gynhyrchu mwy byth o gapasiti'n gweithio. [Torri ar draws.] Rwyf am orffen y pwynt a'ch gadael i mewn wedyn. I fod yn deg â hwy, maent yn dechrau'r sgwrs i fynd i'r afael ag ochr y galw.