Rwy'n sicr yn cydnabod y pwynt olaf a wnaethoch. Mae yna bobl sy'n wirioneddol ofnus ynghylch newid arfaethedig o'r math hwn, ac mae'n bwysig fod y bwrdd iechyd yn gwbl agored a gonest ynglŷn â'r hyn y maent yn ei argymell a pham, a bod y bobl sy'n ymwneud â darparu'r gwasanaeth yn rhan weithredol o’r sgwrs honno gyda'i gilydd, gydag arweinwyr a rheolwyr eu bwrdd iechyd, a'r cyhoedd hefyd. 

Ac rwy'n credu ein bod yn dychwelyd at bwyntiau a nodwyd yn y papur, ac unwaith eto, mae'r cyfarwyddwr meddygol, nad oedd o gwmpas adeg rhaglen de Cymru ond sydd wedi edrych yn ei bapur ar yr hyn a ddywedai rhaglen de Cymru, yn nodi bod y sefyllfa a ddisgrifiwyd gan raglen de Cymru wedi dod yn un fwy argyfyngus erbyn hyn ag ystyried yr heriau o ran y pwysau ar y gwasanaeth. Ond hefyd yn y papur hwnnw, mae’n rhoi sylw i’r ffaith bod datblygiad preswyl eisoes wedi digwydd ac yn digwydd yn awr—felly, mewn perthynas â’r boblogaeth a natur y ddemograffeg. 

A phe bai ymgais wedi bod i fynd i'r afael â'r mater hwn yn rhagweithiol yn gynharach a gwneud newidiadau, rwy'n credu ei bod hi'n deg dweud y byddai pryderon real iawn wedi bodoli bob amser ynghyd â’r rhai y clywn amdanynt heddiw. Ac eto, rwy'n credu ei bod hi'n debygol, pe bai'r mater hwn wedi'i ddeall yn gynt yn hytrach nag yn hwyrach, byddem mewn sefyllfa wahanol. Oherwydd rhan o'r her o gael staff yn dod i mewn i wasanaeth yw'r pwynt o gael model mwy hirdymor y mae pobl yn cytuno ag ef, yn barod i ymrwymo iddo, ac am weld eu gyrfaoedd yn rhan ohono.

Ond o ran cynnal y model, mae'r bwrdd iechyd, nid yn unig o fewn ei staff presennol—rwy'n deall ei fod eisoes yn siarad â phartneriaid am gynnal gwasanaeth tra'u bod yn dod at fodel gweithredu newydd. Ond nid wyf yn meddwl ei bod hi'n synhwyrol ceisio dwyn perswâd ar feddygon ymgynghorol sydd ar hyn o bryd yn gweithio ym Merthyr Tudful ac Ysbyty Tywysoges Cymru ym Mhen-y-bont ar Ogwr, i gynnal darpariaeth meddyg ymgynghorol ar y model presennol yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg.

Ac os edrychwch ar batrymau recriwtio ac ymddygiad meddygon ymgynghorol ac i ble mae meddygon ymgynghorol wedi mynd, rwy'n credu mai dyna'n union y math o her a fyddai, pe bai'n cael ei chyflwyno neu ei gwneud yn ofynnol, yn arwain at wneud i'r bobl hynny chwilio am waith yn rhywle arall. Gall meddygon ymgynghorol adrannau achosion brys gael gwaith yn unrhyw ran o'r wlad fwy neu lai. Maent yn griw o bobl y mae galw mawr amdanynt.

Mae'n ymwneud â diogelu'r grŵp sydd gennym ar hyn o bryd, gwneud yn siŵr eu bod yn aros yn ein system, a chael model gofal a fydd yn gweithio i'r boblogaeth leol ac a fydd yn gweithio i'r gwasanaeth iechyd mewn ffordd barhaus. Ac i wneud hynny, i ddod yn ôl at eich pwynt olaf, rhaid i'r bwrdd iechyd fod yn agored ac yn dryloyw ynghylch yr hyn y maent yn ei wneud a pham, a sut y maent yn ystyried y negeseuon a gânt gan aelodau o'r cyhoedd, cynrychiolwyr etholiadol a'u staff eu hunain, gan gynnwys mynd i'r afael â'r pryderon gwirioneddol sydd gan aelodau'r cyhoedd.