Part of the debate – Senedd Cymru am 4:00 pm ar 29 Ionawr 2020.
Yr hyn rwy'n ei ddweud yw ei fod wedi methu cyflawni'r hyn yr addawodd ei gyflawni, sef cael y cynnyrch domestig gros i fyny’n uwch na 75 canradd. A chredaf y dylech gydnabod methiant Llywodraethau Llafur olynol i gyflawni'r hyn yr oeddent i fod i'w gyflawni mewn gwirionedd. Ac wrth gwrs, fe wnaeth Pontypridd ddal i bleidleisio dros adael, er gwaethaf yr arian a wariwyd oherwydd nad yw wedi cyflawni ar gyfer pobl Pontypridd.
Felly, yma, mae Brexit yn rhoi cyfle newydd. Yn ystod yr wythnosau nesaf, bydd Llywodraeth y DU yn cyhoeddi rhagor o fanylion am y gronfa ffyniant gyffredin newydd, a gynllunnir i leihau anghydraddoldebau ar draws y pedair gwlad. Bydd yn cymryd lle system or-fiwrocrataidd y cymorth Ewropeaidd, sydd wedi methu cyflawni ar gyfer pobl Cymru, ac mae Boris Johnson wedi dweud yn glir iawn y bydd Cymru’n derbyn o leiaf cymaint o arian o dan y trefniadau newydd ag a gawn o gronfeydd strwythurol yr UE. A bydd y gronfa ffyniant gyffredin yn rhoi cyfle inni wneud gwahanol fuddsoddiadau strategol sy'n gadael gwaddol barhaol—yn gadael gwaddol barhaol go iawn—i gymunedau ledled Cymru sydd mewn angen. Ac wrth gwrs, bydd yn fwy hyblyg na'r trefniadau presennol sy'n methu mynd i'r afael ag unrhyw un o'r pocedi o amddifadedd y tu allan i orllewin Cymru a'r Cymoedd.
Nawr, mae gadael yr UE hefyd yn gyfle i gael Brexit gwyrdd. Mae'n rhoi cyfle inni ailosod a gwella ein rhwymedigaethau amgylcheddol a pharhau i arwain y ffordd fel rydym wedi'i wneud yn y DU ar fynd i'r afael â newid hinsawdd. Mae gadael yr UE yn golygu y gallwn adael y polisi amaethyddol cyffredin aflwyddiannus nad yw wedi cydnabod y gwaith y mae cymaint o ffermwyr eisoes yn ei wneud, a dweud y gwir, i amddiffyn yr amgylchedd. Ac wrth gwrs, fe gawn bontio sefydlog oherwydd bod Llywodraeth y DU wedi gwarantu y bydd y cyllid yn parhau tan 2022. Wrth gwrs, mae angen i Lywodraeth Cymru sicrhau bod system newydd rheoli tir ac amgylchedd Cymru yn cynnwys cydnabyddiaeth i waith cymaint o ffermwyr fel ceidwaid y tir a'r amgylchedd y maent yn ei reoli.
Byddwn hefyd, wrth gwrs, yn gadael y polisi pysgodfeydd cyffredin—sy'n destun dadl yn ddiweddarach y prynhawn yma—gan ein galluogi i adfer rheolaeth ar ein dyfroedd ac adennill y pŵer i gael mynediad at foroedd sydd wedi'u gorbysgota tra'n glynu at safonau uchaf cadwraeth forol.