Part of the debate – Senedd Cymru am 4:51 pm ar 29 Ionawr 2020.
Felly, Dirprwy Lywydd, beth rŷm ni ei eisiau? Hoffwn i bwysleisio dau beth. Yn gyntaf, rŷm ni eisiau rôl ystyrlon yn y negodiadau ar y berthynas gyda'r Undeb Ewropeaidd yn y dyfodol, ac yn wir yn y negodiadau ar gytundebau masnach rydd eraill a all effeithio ar gymhwysedd datganoledig. Dylai hyn adlewyrchu egwyddor 'not normally' Sewel. Hynny yw, pan fo cymhwysedd datganoledig o dan sylw, ni ddylai Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol fel arfer gyflwyno safbwyntiau negodi heb gytuno arnyn nhw yn gyntaf gyda'r sefydliadau datganoledig.
Yng nghyfarfod y cydbwyllgor gweinidogol ar negodiadau'r Undeb Ewropeaidd ddoe, er y bu rhywfaint o gynnydd ar y broses i gynnwys y sefydliadau datganoledig, dyw'r egwyddor ganolog honno ddim wedi cael ei derbyn. Ni allaf ddweud wrthych fy mod i'n hyderus y caiff ei derbyn, ond rŷm ni'n gobeithio y bydd Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol yn symud nawr ar hyn, a hynny cyn cyfarfod nesaf y cydbwyllgor gweinidogol.
Yn ail, hoffwn weld sylw o ddifrif yn cael ei roi i ddiwygio'r cyfansoddiad, i sicrhau nad yw'r Deyrnas Unedig yn cael ei chwalu yn sgil gadael yr Undeb Ewropeaidd. Roedd canlyniad refferendwm 2016, i raddau helaeth iawn, yn fynegiant o gynddaredd gan gymunedau am y diffyg rheolaeth ganddyn nhw dros eu tynged eu hunain. Byddai'n drychineb pe bai hynny'n arwain at grynhoi pŵer yn fwy fyth yn y filltir sgwâr o amgylch Big Ben.
Mae Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol a Llywodraeth Cymru ill dau am i Undeb y Deyrnas Unedig lwyddo, a Llywodraeth Cymru yn credu bod angen ei ddiwygio er mwyn iddo oroesi. Rŷm ni wedi cyflwyno cynllun synhwyrol i ymwreiddio datganoli wrth ddiwygio'r cyfansoddiad yn ehangach, a hynny yn ein dogfen 'Diwygio ein Hundeb'. Hefyd, mae gan Lywodraeth y Deyrnas Gyfunol ymrwymiad maniffesto i sefydlu comisiwn ar y cyfansoddiad, ac rŷm ni'n gobeithio ac yn disgwyl y bydd y sefydliadau datganoledig yn cael eu cynnwys yn llawn yn hwnnw.
Dyna pam, Dirprwy Lywydd, yn ein gwelliant, wrth gydnabod y cyfleoedd y bydd gadael yr Undeb Ewropeaidd yn eu cynnig, gan gynnwys y potensial i sicrhau perthynas agosach gyda chenhedloedd eraill sy'n masnachu, a chydnabod yn glir ein bod yn gadael yr Undeb Ewropeaidd, rŷm ni wedi canolbwyntio yn y gwelliant hwn ar yr heriau cyfansoddiadol sydd i ddod. Mae'n rhaid i ni gyd nawr droi ein sylw at y rheini. Felly, gofynnaf i'r Senedd hon gefnogi'r gwelliant ac i wrthod y cynnig.