7. Dadl Plaid Cymru: Perfformiad y GIG

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:07 pm ar 29 Ionawr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 5:07, 29 Ionawr 2020

(Cyfieithwyd)

O'r gorau. Ond mae'n amlwg, onid yw, lle mae'r Ceidwadwyr yn awgrymu rywsut na allwn ganolbwyntio ar y niwed a achosir gan ddiffyg buddsoddiad mewn gofal cymdeithasol, nad oes ond angen inni edrych ar Loegr i weld beth a wnaeth Llywodraethau Ceidwadol yno drwy amddifadu awdurdodau lleol o arian a'r effaith ddinistriol a gafodd hynny ar ysbytai, yn enwedig adrannau damweiniau ac achosion brys, yn Lloegr? Mae'n codi amheuon clir iawn yn fy meddwl ac ym meddyliau llawer o bobl eraill rwy'n siŵr ynghylch pa mor ddifrifol y mae'r Ceidwadwyr ynglŷn â'r angen i adeiladu system integredig lle mae'n rhaid i chi gael cynaliadwyedd ar draws gofal cymdeithasol yn ogystal â'n hysbytai. Ac mae'r Ceidwadwyr, yn yr unig le y gallwn eu beirniadu, o fod yn llywodraethu yn Lloegr, wedi gwneud llanast llwyr o'r gallu i ddod â gofal cymdeithasol parhaus at ei gilydd er mwyn cynnal ein hysbytai.  

Byddwn yn cefnogi gwelliant 4, ond byddwn yn gwrthod gwelliant 5. Mae'n ddigon posibl y bydd y grant bloc yn codi yn y flwyddyn ariannol sydd i ddod mewn termau real, ond mae ymhell o fod yn lefel wirioneddol o gyllid y dylai Cymru ei gweld. Er enghraifft, nid yw'n adlewyrchu'r arian y dylai Cymru fod yn ei gael o gynlluniau fel HS2, sy'n sugno cymaint o arian Llywodraeth y DU, ac nid yw Cymru'n cael ei chyfran deg ohono, felly ni allwn gefnogi hwnnw.  

Ond mae angen inni ganolbwyntio yn awr ar wella perfformiad a chael gwell gwerth am arian am yr hyn a wariwn. Ac yn dal i fod, heddiw, rydym yn rhoi cyfle i'r Dirprwy Weinidog—nid y Gweinidog—i roi awgrym bach i ni o ble mae'r Llywodraeth hon yn ail-ganolbwyntio ar weddnewid y gwasanaeth iechyd sydd gennym heddiw yn wasanaeth iechyd y bydd ei angen arnom yn y dyfodol. Mae angen inni gynnwys y mathau o newidiadau, y mathau o gronfeydd trawsnewid a all fynd â ni i'r fan honno, oherwydd, ar hyn o bryd, mae rheoli, neu'n anffodus, camreoli'r GIG yn golygu ein bod yn parhau yn y rhigol hon lle cawn yr un araith dro ar ôl tro, mae'n ymddangos, pwy bynnag fydd yn llefarwyr iechyd ar ran pleidiau'r wrthblaid, cyhyd â bod Llafur yn parhau mewn grym, oherwydd nid oes arwydd o gwbl o'r trawsnewid sydd ei angen ar ein GIG.