Fel Cadeirydd y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau, hoffwn gyfeirio at ein hadroddiad ar y gyllideb ddrafft a basiwyd yr wythnos diwethaf. Yn hwnnw, Llywydd, fe wnaethom ailadrodd ein barn y byddai Llywodraeth Cymru ar ei hennill, y byddai Cymru ar ei hennill o gael strategaeth trechu tlodi a fyddai'n rhoi gwell pwyslais ar y materion pwysig iawn hynny. Rydym yn croesawu'r £18 miliwn ychwanegol ar draws portffolios ar gyfer trechu tlodi yn y gyllideb ddrafft, gan fynd i'r afael, er enghraifft, â thlodi mislif, y grant amddifadedd disgyblion, llwgu yn ystod y gwyliau, prydau ysgol ac yn wir tlodi tanwydd. Ond rydym yn credu y byddai strategaeth fwy cydlynol, sy'n tynnu holl waith Llywodraeth Cymru ar fynd i'r afael â thlodi at ei gilydd, yn fwy effeithiol ac rydym yn credu y dylid rhoi mwy o bwyslais ar fynd i'r afael â'r hyn sy'n achosi tlodi yn hytrach na'r symptomau.

Roedd ein prif argymhelliad yn yr adroddiad, Llywydd, yn ymwneud â'r dyraniadau yn y gyllideb i'r grant cymorth tai a llinell y gyllideb ar gyfer atal digartrefedd. Yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf, rydym wedi gwneud llawer o waith fel pwyllgor yn edrych ar gysgu ar y stryd yng Nghymru. Rydym wedi croesawu'r cynnydd yn y gweithgarwch a'r pwyslais y mae Llywodraeth Cymru wedi ei roi ar y mater hwn yn ystod y misoedd diwethaf, ac yn arbennig, sefydlu'r grŵp gweithredu digartrefedd a'r ffaith fod y Llywodraeth wedi derbyn y gyfres gyntaf o argymhellion gan y grŵp.

Ym mhob rhan o'n gwaith, mae wedi bod yn glir bod her arbennig yn y maes hwn i newid o ddarparu cymorth adweithiol brys wrth, ac ar yr un pryd, ail-lunio gwasanaethau i ddarparu mwy o gymorth ataliol. Mae cost amlwg i ddarparu'r ddau fath o wasanaeth ar yr un pryd. Fel y dywedwn yn ein hadroddiad, mae unrhyw gynnydd mewn cyllid yn debygol o fod dros dro tan fydd y gwaith ataliol yn dechrau dwyn ffrwyth a'n bod yn symud tuag at gyflawni'r nod o wneud digartrefedd yn brin, yn fyrhoedlog ac na fydd yn digwydd yr eildro.

Felly, nid ydym yn credu bod cynnal yr arian ar gyfer y grant cynnal tai a'r llinell gyllideb atal digartrefedd ar yr un lefelau â 2019-20 yn ddigonol—mae hynny, i bob pwrpas, yn doriad mewn termau real. Er i Lywodraeth Cymru ddweud wrthym fod y cynnydd mewn cyllid yn y blynyddoedd blaenorol wedi ei gynnal i gefnogi ei huchelgeisiau, awgrymodd eraill yn y sector nad oedd y cynnydd yn y gyllideb yn ddigonol. Er gwaethaf arian ychwanegol yn ystod y blynyddoedd diwethaf, dywedodd y sector wrthym fod y nifer gynyddol o achosion y maen nhw yn ymdrin â hwy a'u cymhlethdod yn golygu eu bod yn dal i'w chael yn anodd darparu'r holl gymorth angenrheidiol yn y lle cywir ar yr adeg gywir.

Mae Llywodraeth Cymru wedi datgan bod lleihau digartrefedd yn flaenoriaeth. Gallwn weld y blaenoriaethu hwn yn y dewisiadau polisi sy'n cael eu gwneud, ond nid ydym yn credu ein bod yn ei weld yn ddigonol o fewn dyraniadau cyllideb 2020-21. Mae rhyddhau'r ffigurau o'r cyfrif cysgu ar y stryd blynyddol heddiw yn dangos cynnydd yn y niferoedd sy'n cysgu ar y stryd, a chredwn fod hyn yn dangos yr angen i fynd i'r afael â'r mater hwn nawr. Rydym yn cydnabod bod cyfyngiadau i'r cyfrif ei hun, ond rydym yn dal i gredu ei fod yn tanlinellu pwysigrwydd sicrhau bod digon o arian ar gael i fynd i'r afael â'r broblem hon. Nid yw gwarchod y gyllideb yn ddigon; mae angen ei chynyddu.

Felly, rydym yn galw ar Lywodraeth Cymru i gynyddu'r dyraniad cyllid yng nghyllideb 2020-21 ar gyfer cymorth tai ac atal digartrefedd. Mae'r gost ddynol yn ogystal â chost ariannol digartrefedd i wasanaethau cyhoeddus yn rhy uchel i beidio â gwneud hyn. Diolch yn fawr.