Diolch, Llywydd. [Torri ar draws.] Mae'r Aelod newydd gerdded i mewn; efallai y dylai ef wneud y gwaith y mae wedi'i dalu i'w wneud a bod yn y Siambr hon o'r cychwyn cyntaf os yw eisiau cymryd rhan yn y ddadl hon, yn hytrach nag eistedd yno'n achwyn fel rhyw fath o berthynas oedrannus sy'n achosi embaras.

Ond gadewch imi gymryd, yn gyntaf oll, yr hyn y mae Gareth Bennett wedi'i ddweud. Y cyfan y gallaf ei ddweud wrtho yw hyn: mae Arglwydd Brif Ustus Cymru a Lloegr yw rhywun sydd â phrofiad helaeth yn y system cyfiawnder troseddol. Mae ganddo brofiad helaeth o ddim byd pan ddaw i'r system cyfiawnder troseddol, yn enwedig o ochr eiriolaeth. Mae byd o baranoia yn bodoli ar yr ochr honno i'r Siambr. Byddai'n gas gennyf i fod y tu mewn i'w pennau a'u bydoedd, ac rwy'n teimlo trueni drostyn nhw.

Mae datganoli'r system cyfiawnder troseddol yn fenter enfawr. Nid yw'n bosibl ei wneud dros nos, dim ond dros gyfnod hir iawn y mae modd gwneud hynny, a byddai'n cymryd llawer iawn o waith paratoi. Gadewch inni fod yn glir am hynny. Nid yw hyn yn rhywbeth a all ddigwydd dros nos. Ond os edrychwn ni ar Gymru, Cymru yw'r unig awdurdodaeth ym myd y gyfraith gyffredin lle mae yna ddwy Senedd. Nid yw'n bodoli yn unman arall. Bob tro y mae Senedd sy'n creu'r gyfraith wedi'i sefydlu yn unrhyw le yn y Gymanwlad, mae awdurdodaeth wedi dilyn bob amser. Mae Gogledd Iwerddon yn enghraifft o hyn yn y DU. Nid yw hyn yn radical—mae'n normal. Y sefyllfa annormal yw'r sefyllfa yng Nghymru.

Dyma'r unig Senedd ym myd y gyfraith gyffredin nad oes ganddi awdurdodaeth i orfodi ei chyfreithiau ei hun. Mae'n dibynnu ar Lywodraeth arall a'i hasiantaethau i orfodi'r cyfreithiau a gaiff eu pasio yn y lle hwn mewn gwirionedd. Ni all hynny fod yn iawn. Ni fyddem yn derbyn bod gan Lys Ewrop awdurdodaeth lwyr ar sut i orfodi cyfreithiau a gaiff eu pasio yn y DU—wrth gwrs na fyddem—felly pam nad yw hynny'n iawn i Gymru? Mae'n rhaid ei bod yn iawn, mewn egwyddor, pan fydd cyfreithiau'n cael eu pasio gan Senedd, y dylai'r Senedd gael awdurdodaeth i orfodi'r cyfreithiau hynny. Fel arall, mae yna ryw ansawdd garw yn y system na ellir ei gywiro.

Os trof at bolisi cyfiawnder, cafodd y pwynt ei wneud yn dda ynghylch y diffyg cyfle i fynd at Gyfiawnder, ac mae hynny'n wir. Ni allwch ddweud bod y system cyfiawnder troseddol yng Nghymru a Lloegr yn deg, oherwydd nid yw hynny'n wir, ac mae'r adroddiad yn dweud hynny. Ni all fod yn iawn fod aelod unigol o'r cyhoedd yn cael ei orfodi i fynd i dreial i gynrychioli ei hun ac mae erlynydd proffesiynol yn ei erbyn. Mae barnwyr wedi dweud hyn wrthyf, eu bod yn pryderu ynghylch sut y maen nhw'n ymdrin â sefyllfa lle mae ganddyn nhw rywun sy'n ddibrofiad o'i gymharu â rhywun sy'n brofiadol. Mae treialon yn para'n hwy o lawer, oherwydd mae'n rhaid egluro pethau wrth bobl, oherwydd nid ydyn nhw'n gyfarwydd â'r system.

Clywais i'r hyn a ddywedodd Mark Isherwood. Cyflwynodd yr achos yn gryf iawn, os caf i ddweud, dros ddatganoli carchardai a'r gwasanaeth prawf, oherwydd dywedodd, 'Wel, nid oes angen datganoli arnom; mae yna un system yn barod ac mae eisoes yn gweithio'n dda iawn.' Os yw hynny'n wir, os yw eisoes yn gweithio'n dda yng Nghymru fel system genedlaethol, yna siawns mai'r lle i'w llywodraethu yw'r lle hwn, fel Senedd genedlaethol pobl Cymru.

A gadewch inni gadw mewn cof hefyd, mae'n wirion nad oes gan bobl Cymru, sy'n siarad Cymraeg, unrhyw hawl i gael treial yn eu hiaith eu hunain. Ni allwch gael rheithgor Cymraeg—nid yw'n cael ei ganiatáu. Byddai'n bosibl ei wneud, ond nid yw wedi'i ganiatáu, byth. Ac mae hwnnw'n bwynt arall y credaf i sy'n werth inni feddwl amdano, nad oes gennych yr hawl i dreial o'ch cymheiriaid ar reithgor Cymraeg yng Nghymru. Ac nid yw hynny erioed wedi bodoli. A rhaid i hynny newid.

Gan droi at yr hyn a ddywedodd Mark Isherwood. A gaf i eich sicrhau, os caiff plismona ei ddatganoli, ni fydd yn fater o ddiffyg cydweithrediad sydyn ar draws y ffin? Wrth gwrs na fydd. Ni fyddai neb rhesymegol yn dadlau hynny. A bydd rhai meysydd o droseddu sydd mor ddifrifol fel y byddai'n rhaid cydgysylltu ar draws y DU a thu hwnt, i Ewrop. Mae hynny'n wir. Ond mae dweud, oherwydd bod troseddu'n drawsffiniol, sy'n gywir, yna mae'n rhaid cynnal ein holl blismona o Whitehall yn ddadl ffug. Oherwydd, os ystyriwch chi'r Iwerddon, lle mae'r ffin yn debyg iawn i'r ffin yma—mae Newry a Dundalk yn agos at ei gilydd; mae Letterkenny a Derry yn agos at ei gilydd; mae Lifford a Strabane ar draws yr afon oddi wrth ei gilydd. Felly, mae gennych chi bobl yn byw yn agos iawn mewn trefi sy'n agos iawn at y ffin. Eto i gyd mae cofnod da o gydweithrediad rhwng Garda Síochána a gwasanaeth heddlu Gogledd Iwerddon. Nid yw'n broblem. Am ryw reswm, mae'n ymddangos mai dim ond rhwng Cymru a Lloegr y mae'n broblem, ond nid yw'n broblem yn unman arall—hyd yn oed o fewn y DU, lle mae gan yr Alban system heddlu annibynnol, wrth gwrs. Nid oes neb erioed wedi dweud, 'Mae hynny'n creu problem o ran cydweithredu ar draws ffiniau.' Felly, rwyf yn ei chael hi'n anodd derbyn y ddadl honno.

Yn ymarferol, beth mae hyn yn ei olygu? Wel, mae'n golygu, er enghraifft, yn amlwg, y byddai gennym ni reolaeth yma o'n system gyfiawnder. Nid yw'n golygu na fyddai unrhyw gydweithrediad; nid yw'n golygu y byddem ni'n adeiladu wal gyfiawnder rhyngom ni a Lloegr—wrth gwrs na fyddem. Ni fyddai  angen proffesiynau ar wahân arnoch chi. Rwy'n credu bod hynny'n iawn; gallech gael proffesiynau a allai reoleiddio'u hunain a bod yn drawsffiniol. Ni fyddai angen system llysoedd ar wahân arnoch chi o anghenraid. Mae'r Arglwydd Ustus Thomas wedi dweud yn y gorffennol fod y syniad o awdurdodaeth bendant yn golygu y gallwch chi ddweud, 'Iawn, byddwn ni'n rhannu system llysoedd ac yn rhannu'r costau.' Oherwydd, ar hyn o bryd, nid ydym yn talu unrhyw beth tuag at y system gyfiawnder, ac eto rydym ni'n cynhyrchu Deddfau yma sy'n creu costau i'r Weinyddiaeth Gyfiawnder y mae'n rhaid iddyn nhw eu codi bob tro. Nawr, mae'n gyfleus iawn i ni, ond a yw hynny'n deg yn y tymor hwy? Byddai awdurdodaeth wedi'i rhannu'n briodol yn gweld rhannu cyfrifoldeb rhwng y ddau gorff hyn, y ddwy ddeddfwrfa hyn. Rwy'n gweld yr amser yn mynd yn brin, Llywydd.

A byddwn i ond yn dweud hyn: fel y dywedais o'r blaen, y sefyllfa annormal sydd gennym ni yng Nghymru—Senedd heb awdurdodaeth. Y sefyllfa annormal yw'r hyn sydd gennym ni yng Nghymru a Lloegr, lle mae gennym ni ddwy Senedd o fewn yr un awdurdodaeth. Rwy'n gwneud y pwynt olaf hwn er mwyn dangos i'r Aelodau beth y gallai hynny ei olygu: mae'r amser yn dod pan fyddai'n bosibl i rywun gael ei arestio, ei roi ar brawf a'i garcharu yn Lloegr am drosedd nad yw'n drosedd yn Lloegr, gan mai un awdurdodaeth ydyw. Ac mae'n amlwg na all hynny fod yn iawn yn y dyfodol, ac mae'n amser gwneud yn siŵr bod gennym ni well cymesuredd o ran datganoli ac yn sicr gymesuredd llawer gwell cyn belled ag y mae datganoli cyfiawnder yn y cwestiwn.