Rwy'n derbyn y pwynt. Dyna pam y dywedais 'farwolaethau cynamserol'—yn gynharach na'r disgwyl oherwydd bod gennych gyflwr cronig yr ysgyfaint a'ch bod yn ychwanegu gronynnau a beth bynnag ar ben hynny, ac i ffwrdd â ni.

Felly, mae gennym lefelau cynyddol o glefyd rhwystrol cronig yr ysgyfaint; mae gennym waddol o niwmoconiosis gan y glowyr hefyd; silicosis gan ein chwarelwyr; mae asbestosis yn dal o gwmpas; mae gennym lefelau cynyddol o ffeibrosis yr ysgyfaint idiopathig—'idiopathig' yw'r Lladin am, 'Nid ydym yn gwybod beth sy'n ei achosi', rwy'n tybio mai llygredd aer fydd yr ateb yn y pen draw, wedi'u hachosi i raddau helaeth gan ein hagwedd ddi-hid tuag at lygredd aer dros y cenedlaethau; o'u hanadlu mae gronynnau PM2.5 yn lladd; mae nitrogen deuocsid hefyd yn lladd; a gall nanogronynnau o blastigau o deiars rwber gael eu hamsugno i'n system waed, i'n system cylchrediad y gwaed a'n calon.

Felly, fel y dywedais, yn bersonol rwy'n ffafrio deddfwriaeth. Nid oes unrhyw beth yn debyg i gefnogaeth y gyfraith i wneud yn siŵr fod pobl yn gweithredu yn hytrach na chael cynlluniau nad ydynt yn rhwymo, ni waeth pa mor dda yw eu nod. Deddf aer glân i ymgorffori canllawiau ansawdd aer Sefydliad Iechyd y Byd yn y gyfraith; Deddf aer glân i fandadu Llywodraeth Cymru i lunio strategaeth ansawdd aer statudol bob pum mlynedd; Deddf aer glân i roi dyletswydd statudol gyfreithiol ar awdurdodau lleol i fonitro llygredd aer, i asesu llygredd aer, i fod o ddifrif ynglŷn â llygredd aer, i weithredu yn ei erbyn ac i fod o ddifrif ynglŷn â phryderon llygredd aer mewn ceisiadau cynllunio. Mae angen Deddf aer glân arnom i gyflwyno'r hawl i anadlu lle mae'n rhaid i gynghorau lleol ddweud wrth grwpiau bregus pan fydd y lefelau'n codi'n uwch na lefelau penodol, oherwydd eich bod chi'n debygol o fynd yn sâl a gallech farw’n gynamserol.

Ac felly, yn olaf, wrth i bawb gwyno bod costau'r gwasanaeth iechyd yn symiau cynyddol o arian flwyddyn ar ôl blwyddyn, nid oes neb yn credu mewn buddsoddi mewn newid ymddygiad i atal pobl rhag mynd yn sâl yn y lle cyntaf. Na, rydym yn dilorni'r GIG am fod angen mwy o arian drwy'r amser. Rydym yn beirniadu’r GIG am sugno arian pan fo’n rhaid i’r gwasanaeth iechyd fynd i'r afael â'r problemau y dylai Llywodraethau eu hatal rhag digwydd yn y lle cyntaf. Y GIG sy’n gorfod codi’r darnau.

Felly, mae gennym epidemig o ordewdra sy'n achosi diabetes cynyddol a chanserau cynyddol, nid ydym yn deddfu mewn ysgolion ar gyfer mwy o weithgaredd corfforol na’n gwahardd hysbysebu bwydydd sothach. Gallem sianelu treth siwgr Cymru i'r agenda addysg hon, nid ydym yn gwneud hynny. Ond peidiwch â beirniadu iechyd am orfod ymdrin â chanlyniadau diffyg gweithredu mewn meysydd portffolio eraill. Ac o ran llygredd aer, ie, deddfwch i ffurfio Deddf aer glân i fynd i’r afael â’r cyfraddau cynyddol o asthma, i fynd i’r afael â dioddefaint clefyd rhwystrol cronig yr ysgyfaint, y lefelau cynyddol o ffeibrosis yr ysgyfaint idiopathig, y niwed i ysgyfaint plant sy’n tyfu. A’r miloedd o farwolaethau cynamserol a achosir gan ronynnau a nitrogen deuocsid. Fel y dywedodd Andrew R.T. Davies, nid ydym yn goddef dŵr budr mwyach, ni ddylem oddef aer budr mwyach.

Felly, wrth gloi, mae Llywodraeth Cymru wedi cael y dasg o leihau allyriadau yn y ffordd gyflymaf sy’n bosibl ar ôl cael ei dyfarnu’n euog o dorri rheoliadau'r UE ddwy flynedd yn ôl. Gwnewch hyn yn awr. Mae yna gynllun, mae yna Bapur Gwyn, a deddfwriaeth mewn 18 mis o bosibl. Mae'r her yn amlwg. Nawr yw’r amser i weithredu. Diolch, Lywydd.